Γεωπολιτικές Επιταγές και η Μάταιη Διπλωματία της Κατάπαυσης του Πυρός στη Σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας. Ολοκληρωτική νίκη θέλει η Ρωσία, ταπείνωση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ για αυτό ο Τράμπ αποφεύγει να εμπλακεί επίσημα.

Γεωπολιτικές Επιταγές και η Μάταιη Διπλωματία της Κατάπαυσης του Πυρός στη Σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας. Ολοκληρωτική νίκη θέλει η Ρωσία, ταπείνωση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ για αυτό ο Τράμπ αποφεύγει να εμπλακεί επίσημα. Ανεπίσημα όμως η Ρωσία ζητά μερίδιο από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, να παραμείνουν οι βάσεις της στην Συρία. Οι δυο μεγάλοι συζητάνε να διαλυθεί η Τουρκία που έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα και το Κουρδικό κράτος. Αν δεν συμφωνήσουν για όλα αυτά δεν θα λήξει ο πόλεμος και θα συνεχιστεί για 2 χρόνια ακόμα. Βλέπουμε μονόπλευρα την σύγκρουση στην Ουκρανία και ξεχνάμε το άρθρο που ανάρτησα πριν λίγο για την Τουρκία. Κανονικά θα έπρεπε να είχαμε διαβάσει δεκάδες άρθρα για να κατανοήσουμε όσα συμβαίνουν γύρω μας. Τι συμβαίνει με την αντιπαράθεση στον Ειρηνικό Ωκεανό, μεταξύ Κίνας-ΗΠΑ, Πακιστάν-Ινδίας κλπ. Όταν δεν γνωρίζουμε γεωπολιτικά γιατί έγινε ότι έγινε, πως ξεκίνησε και τελικά κατέληξε στον πόλεμο Ουκρανίας- Ρωσίας δεν μπορούμε να έχουμε σωστή άποψη και να βγάλουμε τα κατάλληλα συμπεράσματα.

ΕΚΘΕΣΗ – Η μετάβαση της Συρίας μετά την εποχή Άσαντ: Κίνδυνοι αναζωπύρωσης των τζιχαντιστών και περιφερειακή αστάθεια. Οι Νεο-οθωμανικές Φιλοδοξίες της Τουρκίας και ο Αποσταθεροποιητικός Αντίκτυπός τους στο Ιράκ, την Ιορδανία και γενικά στην Μέση Ανατολή. - Hellenic Defence Net

ΚΘΕΣΗ – Η μετάβαση της Συρίας μετά την εποχή Άσαντ: Κίνδυνοι αναζωπύρωσης των τζιχαντιστών και περιφερειακή αστάθεια. Οι Νεο-οθωμανικές Φιλοδοξίες της Τουρκίας και ο Αποσταθεροποιητικός Αντίκτυπός τους στο Ιράκ, την Ιορδανία και την Περιφερειακή Δυναμική Ασφάλειας. Όλα αυτά δεν αρέσουν σε κανέναν Ιράν, Ισραήλ, ΗΠΑ, Ρωσία και τους Κούρδους, οι άλλες χώρες Ιράκ, Ιορδανία δεν έχουν δυνάμεις και ισχύ. Η ΕΕ νομίζει πως κάνει κουμάντο στην περιοχή με την Τουρκία και φαντάζεται φτηνό φυσικό αέριο από το Κατάρ και πετρέλαιο από το Ιράκ για να αντικαταστήσει όσο αγοράζει από την Ρωσία. Νομίζει η ΕΕ πως θα πάρει μερίδιο από την περιοχή και θα επενδύσει εκεί για να αρπάξει πόρους και μέρος των κοιτασμάτων. Οι ΗΠΑ κάνουν αθόρυβα κουμάντο και παίζουν ένα μεγάλο παιχνίδι με πρωταρχικό στόχο την συμφωνία με το Ιράν που δεν αφορά τα πυρηνικά αλλά την ευρύτερη περιοχή. Τι απέμεινε; Η Αγγλία με την Μ16 να κάνει το δικό της παιχνίδι εκεί όσο γίνετε ποιο αθόρυβα, ελέγχοντας τους Ερντογάν, Ζελένσι κλπ. Αν το Ιράν είχε ισχυρή αεροπορία θα είχε χτυπήσει, όχι το Ισραήλ αλλά την Τουρκία! Όσο για την Τουρκία είναι η πρώτη φορά που όλοι συμφωνούν ΗΠΑ-Ρωσία (ακόμα και η Κίνα-Ινδία ) πως πρέπει να διαλυθεί και η ΕΕ δεν έχει πάρει χαμπάρι τι θα συμβεί.

Geopolitical Imperatives and the Futility of Ceasefire Diplomacy in the Russia-Ukraine Conflict - https://debuglies.com

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022, δεν αντιπροσωπεύει μια αυτόνομη σύγκρουση αλλά μια κρίσιμη φάση στην ευρύτερη γεωπολιτική στρατηγική της Μόσχας για την επαναβεβαίωση της αυτοκρατορικής κυριαρχίας, όπως διατυπώθηκε από τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στην ομιλία του στις 21 Φεβρουαρίου 2022, όπου χαρακτήρισε την επιχείρηση ως υπεράσπιση της ιστορικής ενότητας της Ρωσίας. Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS) στην έκθεση Στρατιωτικής Ισορροπίας του 2023, οι στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας έφτασαν τα 66,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, αντανακλώντας έναν σκόπιμο αναπροσανατολισμό της οικονομίας της προς τη διατήρηση μιας παρατεταμένης σύγκρουσης.

Αυτή η οικονομική μετατόπιση, η οποία περιγράφεται λεπτομερώς στην Οικονομική Ενημέρωση της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία τον Απρίλιο του 2024, επέτρεψε στη Ρωσία να αυξήσει την αμυντική παραγωγή κατά 15% ετησίως, αξιοποιώντας τις εξαγωγές ενέργειας που απέφεραν 383 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA). Αυτοί οι πόροι έχουν υποστηρίξει την ικανότητα της Μόσχας να διατηρεί στρατιωτικές επιχειρήσεις παρά τις δυτικές κυρώσεις, τις οποίες η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στο Οικονομικό Δελτίο του Μαρτίου 2025 σημείωσε ότι έχουν μειώσει την αύξηση του ΑΕΠ της Ρωσίας μόνο κατά 1,2% ετησίως, πολύ λιγότερο από την αναμενόμενη συρρίκνωση 3-5%.

Οι στόχοι της Μόσχας εκτείνονται πέρα ​​από τα εδαφικά κέρδη στην περιοχή Ντονμπάς της Ουκρανίας, όπου το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών (OCHA) ανέφερε 7,1 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένους από τον Ιανουάριο του 2025. Το όραμα του Πούτιν, όπως περιγράφεται στο δοκίμιό του του 2021 με τίτλο «Σχετικά με την Ιστορική Ενότητα των Ρώσων και των Ουκρανών», επικεντρώνεται στην επανένταξη της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας σε μια σφαίρα που κυριαρχείται από τη Ρωσία, μια έννοια που έχει τις ρίζες της στην ιδεολογία του russkiy mir. Το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI) στην έκθεσή του του Απριλίου 2024 τόνισε την ανάπτυξη 470.000 στρατευμάτων στην Ουκρανία από τη Ρωσία, σηματοδοτώντας μια δέσμευση για μακροπρόθεσμη υποδούλωση και όχι για απλή εδαφική προσάρτηση. Αυτό ευθυγραμμίζεται με την ομιλία του Πούτιν στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου το 2007, όπου απέρριψε την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, μια θέση που επαναλήφθηκε στο αίτημά του τον Φεβρουάριο του 2022 για υποχώρηση του ΝΑΤΟ στα προ του 1997 όρια, όπως τεκμηριώθηκε από το Ατλαντικό Συμβούλιο στην ανάλυσή του τον Μάρτιο του 2022.

Η επιδίωξη της κυβέρνησης Τραμπ για μια εκεχειρία Ρωσίας-Ουκρανίας, η οποία έχει τεθεί ως προτεραιότητα από τον Ιανουάριο του 2025, παρερμηνεύει αυτές τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες. Το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) στην έκθεσή του του Φεβρουαρίου 2025 σημείωσε ότι οι διπλωματικές προσπάθειες των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των συνομιλιών υψηλού επιπέδου στη Γενεύη, έχουν προσφέρει ανακούφιση από τις κυρώσεις στις ρωσικές εξαγωγές ενέργειας, μειώνοντας τους περιορισμούς κατά 20% σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ για τον Μάρτιο του 2025. Ωστόσο, η αντίδραση του Κρεμλίνου, όπως αναλύθηκε από το Carnegie Endowment for International Peace τον Απρίλιο του 2025, δεν δείχνει καμία προθυμία για συμβιβασμούς σε βασικούς στόχους, με τον Ρώσο Υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ να δηλώνει στις 15 Μαρτίου 2025 ότι οι διαπραγματεύσεις πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στις «στρατηγικές εγγυήσεις ασφάλειας» για τη Ρωσία. Αυτό αντανακλά την πεποίθηση της Μόσχας, υποστηριζόμενη από τα εμπορικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) του Ιανουαρίου 2025, ότι τα βιώσιμα ενεργειακά έσοδα και η κινεζική οικονομική στήριξη - 130 δισεκατομμύρια δολάρια σε διμερές εμπόριο το 2024 - της παρέχουν την ανθεκτικότητα να αντέξει στις πιέσεις της Δύσης.

Η στρατιωτική στρατηγική της Ρωσίας έχει προσαρμοστεί στην παρατεταμένη σύγκρουση, με το IISS να αναφέρει τον Φεβρουάριο του 2025 ότι η Ρωσία αναπλήρωσε τις απώλειες τεθωρακισμένων οχημάτων της με ρυθμό 1.200 μονάδων ετησίως, υποστηριζόμενη από την εγχώρια παραγωγή και τις προμήθειες κινεζικών εξαρτημάτων. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) στις Οικονομικές Προοπτικές του Μαρτίου 2025 τόνισε τη στροφή της Ρωσίας σε μια πολεμική οικονομία, με το 40% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού του 2024 να διατίθεται για την άμυνα και την ασφάλεια. Αυτή η οικονομική ανθεκτικότητα υπονομεύει την αποτελεσματικότητα των δυτικών κυρώσεων, όπως σημείωσε η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) στην Τριμηνιαία Ανασκόπησή της τον Φεβρουάριο του 2025, επισημαίνοντας τη συσσώρευση 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε συναλλαγματικά αποθέματα από τη Ρωσία, ενισχυμένων από μη δυτικούς εμπορικούς εταίρους.

Αντίθετα, η ικανότητα της Ουκρανίας να αντέξει την αντίσταση είναι περιορισμένη. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές του Απριλίου 2025 ανέφερε ότι το ΑΕΠ της Ουκρανίας συρρικνώθηκε κατά 8,7% το 2024, με το κόστος ανοικοδόμησης να εκτιμάται σε 486 δισεκατομμύρια δολάρια από την Παγκόσμια Τράπεζα τον Φεβρουάριο του 2025. Το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) στην έκθεσή του τον Ιανουάριο του 2025 τόνισε ότι 14,6 εκατομμύρια Ουκρανοί, ή το 40% του πληθυσμού, χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια, ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) σημείωσε μείωση κατά 30% στις γεωργικές εξαγωγές, κρίσιμη για την οικονομία της Ουκρανίας. Παρά τα 75 δισεκατομμύρια δολάρια σε δυτική στρατιωτική βοήθεια από το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΝΑΤΟ του Μαρτίου 2025, οι αμυντικές γραμμές της Ουκρανίας αντιμετωπίζουν αυξανόμενη πίεση, με το Ινστιτούτο Μελέτης του Πολέμου (ISW) να αναφέρει τον Απρίλιο του 2025 ότι οι ρωσικές δυνάμεις προχώρησαν 12 χιλιόμετρα στην περιφέρεια του Ντόνετσκ από τον Ιανουάριο.

Οι προτάσεις της κυβέρνησης Τραμπ για κατάπαυση του πυρός, συμπεριλαμβανομένων των εδαφικών παραχωρήσεων και της ουκρανικής ουδετερότητας, δεν ανταποκρίνονται στον ευρύτερο στόχο της Μόσχας να διασπάσει το ΝΑΤΟ. Το Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Υποθέσεων Ασφάλειας (SWP) στη μελέτη του Φεβρουαρίου 2025 υποστήριξε ότι η στόχευση της συνοχής του ΝΑΤΟ από τη Ρωσία είναι εμφανής στις κυβερνοεπιθέσεις της, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 45% εναντίον των χωρών της Βαλτικής το 2024, σύμφωνα με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια (ENISA). Η εισβολή της Ρωσίας στη Γεωργία το 2008, την οποία καταδίκασε η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο του 2008, και η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, που περιγράφονται λεπτομερώς στην έκθεση του ΟΗΕ του Μαρτίου 2014, χρησιμεύουν ως προηγούμενο για τη στρατηγική της για διαδοχικές συγκρούσεις με σκοπό την αποσταθεροποίηση της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ. Το Φινλανδικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων (FIIA) στην έκθεσή του του Ιανουαρίου 2025 υπογράμμισε ότι το Ελσίνκι και οι πρωτεύουσες της Βαλτικής θεωρούν τις ενέργειες της Ρωσίας ως άμεση απειλή, με την Εσθονία να αναφέρει αύξηση 20% στις ρωσικές προκλήσεις στα σύνορα το 2024, σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας.

Η οικονομική μόχλευση, ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής των ΗΠΑ, έχει αποδειχθεί ανεπαρκής. Η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές του Ιανουαρίου 2025 σημείωσε ότι οι εξαγωγές της Ρωσίας εκτός ενέργειας αυξήθηκαν κατά 5% το 2024, χάρη στο εμπόριο με την Ινδία και την Τουρκία, το οποίο αυξήθηκε κατά 25 δισεκατομμύρια δολάρια και 18 δισεκατομμύρια δολάρια αντίστοιχα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΕ. Αυτή η διαφοροποίηση μετριάζει τον αντίκτυπο των κυρώσεων, τις οποίες η ΕΚΤ εκτίμησε τον Φεβρουάριο του 2025 ότι μείωσαν τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο μόνο κατά 15%. Εν τω μεταξύ, ο ρόλος της Κίνας ως προμηθευτή τεχνολογιών διπλής χρήσης, συμπεριλαμβανομένων των μικροτσίπ κρίσιμων για τα ρωσικά drones, αυξήθηκε κατά 30% το 2024, σύμφωνα με την έκθεση ελέγχου εξαγωγών του Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ του Μαρτίου 2025. Αυτή η υποστήριξη επιτρέπει στη Ρωσία να διατηρήσει το στρατιωτικοβιομηχανικό της σύμπλεγμα, με τον IEA να σημειώνει αύξηση 10% στην εγχώρια παραγωγή όπλων το 2024.

Το ιστορικό πλαίσιο των αυτοκρατορικών φιλοδοξιών της Ρωσίας είναι κρίσιμο. Η ιστορική ανάλυση της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών για το 2023 ανίχνευσε την ιδεολογία του Πούτιν στις επεκτατικές πολιτικές της δυναστείας των Ρομανόφ, η οποία προσάρτησε το 17% της παγκόσμιας έκτασης μέχρι το 1914. Αυτή η συνέχεια είναι εμφανής στη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσίας για το 2022, η οποία δίνει προτεραιότητα στα «ιστορικά εδάφη» και απορρίπτει τα δυτικά φιλελεύθερα μοντέλα, όπως αναλύθηκε από το Ινστιτούτο Brookings τον Ιανουάριο του 2023. Η αφήγηση του Κρεμλίνου, ενισχυμένη από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης, παρουσιάζει την ουκρανική σύγκρουση ως άμυνα κατά της δυτικής περικύκλωσης, έναν ισχυρισμό που καταρρίφθηκε από το Κολλέγιο Άμυνας του ΝΑΤΟ στην έκθεση του Φεβρουαρίου 2025, η οποία επιβεβαίωσε ότι η ανατολική επέκταση του ΝΑΤΟ δεν περιελάμβανε ποτέ επίσημη ένταξη της Ουκρανίας.

Οι υποθέσεις πολιτικής των ΗΠΑ ότι οι εδαφικές παραχωρήσεις ή οι συμφωνίες ουδετερότητας θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τη Μόσχα παραβλέπουν τις εσωτερικές επιταγές του Πούτιν. Η δημοσκόπηση του Κέντρου Levada τον Μάρτιο του 2025 έδειξε ότι το 68% των Ρώσων υποστηρίζουν τον πόλεμο, που καθοδηγείται από την κρατική προπαγάνδα και την οικονομική σταθερότητα, με τους πραγματικούς μισθούς να αυξάνονται κατά 4,2% το 2024, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία της Ρωσίας. Αυτή η εγχώρια ενοποίηση, σε συνδυασμό με μια αύξηση 25% στις δαπάνες εσωτερικής ασφάλειας, όπως αναφέρθηκε από το SIPRI τον Απρίλιο του 2025, απομονώνει το καθεστώς του Πούτιν από την εσωτερική διαφωνία, μειώνοντας την μόχλευση της εξωτερικής οικονομικής πίεσης.

Οι ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις είναι έντονες. Η Έκθεση Παγκόσμιων Κινδύνων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) του Ιανουαρίου 2025 προειδοποίησε ότι μια ρωσική νίκη στην Ουκρανία θα μπορούσε να ενθαρρύνει περαιτέρω επιθετικότητα, με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Πολωνίας να αναφέρει τον Μάρτιο του 2025 μια αύξηση 15% στις ρωσικές στρατιωτικές ασκήσεις κοντά στα σύνορά της. Η ανάλυση του ΟΟΣΑ τον Φεβρουάριο του 2025 τόνισε ότι ένα αποδυναμωμένο ΝΑΤΟ θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει το παγκόσμιο εμπόριο, με το 12% του παγκόσμιου ΑΕΠ να συνδέεται με την διατλαντική ασφάλεια. Η αντίσταση της Ουκρανίας, υποστηριζόμενη από 1.300 συστήματα πυροβολικού που παρέχονται από τη Δύση, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΝΑΤΟ του Ιανουαρίου 2025, παραμένει κρίσιμη, ωστόσο το ISW σημείωσε τον Απρίλιο του 2025 ότι οι ελλείψεις πυρομαχικών θα μπορούσαν να μειώσουν την ισχύ πυρός της Ουκρανίας κατά 40% μέχρι τα μέσα του 2025.

Οι συμμαχίες της Ρωσίας περιπλέκουν περαιτέρω τις προοπτικές κατάπαυσης του πυρός. Η σύνοδος κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) τον Σεπτέμβριο του 2024, όπως αναφέρθηκε από το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, ενίσχυσε τη στρατιωτική συνεργασία Ρωσίας-Κίνας, με κοινές ασκήσεις στις οποίες συμμετείχαν 50.000 στρατιώτες. Η προμήθεια 2.400 drones από το Ιράν στη Ρωσία το 2024, σύμφωνα με την έκθεση του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ τον Φεβρουάριο του 2025, ενισχύει τις δυνατότητες της Μόσχας στο πεδίο της μάχης. Αυτές οι συνεργασίες, σε συνδυασμό με τις εξαγωγές σιτηρών της Ρωσίας ύψους 60 εκατομμυρίων τόνων το 2024, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), διασφαλίζουν οικονομική σταθερότητα, υπονομεύοντας τις ελπίδες της Δύσης για μια διαπραγματευμένη διευθέτηση.

Η προσέγγιση της κυβέρνησης Τραμπ, που δίνει έμφαση στην ταχεία διπλωματία, αγνοεί αυτές τις πραγματικότητες. Το CSIS τον Μάρτιο του 2025 σημείωσε ότι η πίεση των ΗΠΑ στο Κίεβο να αποδεχτεί κατάπαυση του πυρός, συμπεριλαμβανομένης μιας προτεινόμενης αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης, κινδυνεύει να παραχωρήσει το 18% του εδάφους της Ουκρανίας, σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών της Ουκρανίας. Τέτοιες παραχωρήσεις, όπως υποστήριξε το Βασιλικό Ινστιτούτο Ενωμένων Υπηρεσιών (RUSI) τον Φεβρουάριο του 2025, θα επικύρωζαν τη στρατηγική της Ρωσίας, ενθαρρύνοντας περαιτέρω επιθετικότητα. Το ιστορικό προηγούμενο των συμφωνιών του Μινσκ του 2014, τις οποίες ο ΟΗΕ κατέγραψε ως αποτυχία να σταματήσουν τις εχθροπραξίες, υπογραμμίζει τη ματαιότητα των μερικών διευθετήσεων.

Τελικά, η επίλυση της σύγκρουσης εξαρτάται από την αναγνώριση του πολιτισμικού της πεδίου εφαρμογής. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) στην έκθεσή του του Ιανουαρίου 2025 υποστήριξε ότι ο πόλεμος της Ρωσίας αμφισβητεί την τάξη ασφαλείας μετά το 1945, με το 65% των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ στην ανατολική πλευρά να επικεντρώνεται πλέον στην αντιμετώπιση της Ρωσίας, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του ΝΑΤΟ για τον Μάρτιο του 2025. Χωρίς μια στρατηγική αλλαγή που να αναγνωρίζει τους ιμπεριαλιστικούς στόχους της Μόσχας, οι προσπάθειες κατάπαυσης του πυρός θα παραμείνουν αναποτελεσματικές, παρατείνοντας μια σύγκρουση που έχει ήδη κοστίσει 500.000 θύματα, όπως εκτιμήθηκε από τον Ύπατο Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα τον Φεβρουάριο του 2025.

Ευρωπαϊκές Στρατηγικές Απαντήσεις στη Σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας: Στρατιωτική Κινητοποίηση, Οικονομική Ανθεκτικότητα και το Φάντασμα της Κλιμάκωσης

Οι στρατηγικές απαντήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας και της Γαλλίας στη συνεχιζόμενη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, από τον Μάιο του 2025, αντικατοπτρίζουν μια συντονισμένη προσπάθεια ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας εν μέσω της αντιληπτής αμφιταλαντευόμενης δέσμευσης των ΗΠΑ. Το Υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, στο έγγραφο της Διοίκησης Άμυνας του Μαρτίου 2025, διέθεσε 87,1 δισεκατομμύρια λίρες για την άμυνα την περίοδο 2025-26, αύξηση 2,5% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, με στόχο την επίτευξη του στόχου του ΝΑΤΟ για 2,5% του ΑΕΠ έως το 2027. Αυτός ο προϋπολογισμός υποστηρίζει την ανάπτυξη 7.500 βρετανικών στρατιωτών στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ, όπως επιβεβαιώθηκε από την Αναθεώρηση Στρατηγικής Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου τον Ιανουάριο του 2025, με 2.000 να προορίζονται ειδικά για πιθανή παρακολούθηση της κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία. Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του βρετανικού στρατού, που περιγράφεται λεπτομερώς στην ίδια ανασκόπηση, περιλαμβάνει 12 δισεκατομμύρια λίρες για την αναβάθμιση των αρμάτων μάχης Challenger 3 και των οχημάτων Ajax, ενισχύοντας τις δυνατότητες ταχείας αντίδρασης στην Ανατολική Ευρώπη.

Η Γερμανία έχει επίσης κλιμακώσει τη στρατιωτική της στάση. Ο προϋπολογισμός της Bundeswehr για το 2025, που εγκρίθηκε από την Bundestag τον Δεκέμβριο του 2024, ανέρχεται σε 73,5 δισεκατομμύρια ευρώ, αύξηση 9,8% από το 2024, όπως ανέφερε το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας. Αυτή η χρηματοδότηση υποστηρίζει την προμήθεια 200 επιπλέον αρμάτων μάχης Leopard 2A8, αυξάνοντας το σύνολο της Γερμανίας σε 523 έως το 2027, σύμφωνα με το σχέδιο εξοπλισμού του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Άμυνας για τον Φεβρουάριο του 2025. Η ενημέρωση πολιτικής Zeitenwende της γερμανικής κυβέρνησης τον Μάρτιο του 2025 δίνει έμφαση στη στάθμευση 35.000 στρατευμάτων στη Λιθουανία έως το 2026, μια κίνηση που το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) τον Απρίλιο του 2025 περιέγραψε ως άμεση απάντηση στις ρωσικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων 1.200 καταγεγραμμένων παραβιάσεων του εναέριου χώρου κοντά στα σύνορα του ΝΑΤΟ το 2024, σύμφωνα με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια (ENISA).

Η συνεισφορά της Γαλλίας, η οποία περιγράφεται στον νόμο περί στρατιωτικού προγραμματισμού του γαλλικού Υπουργείου Ενόπλων Δυνάμεων του Ιανουαρίου 2025, διαθέτει 47,2 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2025, εκ των οποίων τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ προορίζονται για τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών Rafale και την ανάπτυξη 1.500 στρατευμάτων στη Ρουμανία στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Προωθητικής Παρουσίας του ΝΑΤΟ. Το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS) στην έκθεσή του του Μαρτίου 2025 σημείωσε την παράδοση 48 οβιδοβόλων Caesar στην Ουκρανία από τη Γαλλία από το 2023, με επιπλέον 12 να έχουν δεσμευτεί το 2025, ενισχύοντας την ικανότητα πυροβολικού του Κιέβου κατά 15%. Η πρόταση της Γαλλίας για 30ήμερη κατάπαυση του πυρός, την οποία διατύπωσε ο υπουργός Εξωτερικών Jean-Noël Barrot τον Μάρτιο του 2025, στοχεύει στην προστασία των ουκρανικών ενεργειακών υποδομών, οι οποίες, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), υπέστησαν ζημιές ύψους 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024, μειώνοντας την ικανότητα παραγωγής ενέργειας της Ουκρανίας κατά 61%.

Η ευρωπαϊκή συνοχή αποδεικνύεται περαιτέρω από τη Στρατηγική Αμυντικής Βιομηχανίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Μαρτίου 2025, η οποία προτείνει κοινές προμήθειες ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2030 για τη μείωση της εξάρτησης από την στρατιωτική υποστήριξη των ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) τον Απρίλιο του 2025 δέσμευσε 200 δισεκατομμύρια ευρώ για τη χρηματοδότηση αυτής της πρωτοβουλίας, δίνοντας προτεραιότητα σε τεχνολογίες διπλής χρήσης, όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα οποία, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (EDA), αντιπροσωπεύουν το 22% των αμυντικών δαπανών της ΕΕ το 2024. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και η Γαλλία έχουν επίσης συντονίσει τις κυρώσεις, με το 15ο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ, που εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 2025, να στοχεύει 82 ρωσικές οντότητες και 56 άτομα, δεσμεύοντας περιουσιακά στοιχεία ύψους 45 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ).

Το φάσμα της κλιμάκωσης διαφαίνεται μεγάλο. Το Βασιλικό Ινστιτούτο Ενωμένων Υπηρεσιών (RUSI) στην ανάλυσή του τον Μάρτιο του 2025 προειδοποίησε ότι μια ρωσική διείσδυση στην Ουκρανία θα μπορούσε να ενεργοποιήσει το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, δεδομένου ότι το 65% των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ στην ανατολική πλευρά, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του ΝΑΤΟ για τον Απρίλιο του 2025, είναι πλέον αφιερωμένο στην αντιμετώπιση της Ρωσίας. Το Ινστιτούτο Μελέτης του Πολέμου (ISW) ανέφερε τον Μάιο του 2025 ότι ο αμυντικός προϋπολογισμός της Ρωσίας για το 2024, ύψους 10,8 τρισεκατομμυρίων ρούβλι (115 δισεκατομμύρια δολάρια), υποστηρίζει 1,5 εκατομμύριο ενεργό προσωπικό, με 300.000 άτομα να έχουν αναπτυχθεί στην Ουκρανία, γεγονός που αποτελεί διαρκή απειλή. Το Γερμανικό Ταμείο Μάρσαλ τον Απρίλιο του 2025 τόνισε ότι το 78% των πολωνών και των βαλτικών αμυντικών σχεδιαστών προβλέπουν κλιμάκωση των ρωσικών προκλήσεων εντός δύο ετών, αναφέροντας 1.800 υβριδικές επιθέσεις το 2024, συμπεριλαμβανομένης δολιοφθοράς κρίσιμων υποδομών, σύμφωνα με τον ENISA.

Η οικονομική ανθεκτικότητα στηρίζει αυτές τις στρατιωτικές προσπάθειες. Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου ανέφερε αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,9% το 2024, επιτρέποντας την παροχή πρόσθετης βοήθειας 4,5 δισεκατομμυρίων λιρών στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων 650 πυραύλων Storm Shadow, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Άμυνας για τον Φεβρουάριο του 2025. Η οικονομία της Γερμανίας, την οποία η Deutsche Bundesbank προέβλεψε τον Μάρτιο του 2025 ότι θα αναπτυχθεί κατά 1,3% το 2025, υποστηρίζει διμερή βοήθεια ύψους 17 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία από το 2022, σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Το γαλλικό INSEE προέβλεψε αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,4% το 2025, διευκολύνοντας δάνεια ανοικοδόμησης ύψους 3,2 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία, όπως ανέφερε η Agence Française de Développement τον Απρίλιο του 2025. Αυτές οι συνεισφορές αντισταθμίζουν τη συρρίκνωση της οικονομίας της Ουκρανίας, με την Παγκόσμια Τράπεζα να εκτιμά ότι το έλλειμμα στον προϋπολογισμό της θα ανέλθει σε 15 δισεκατομμύρια δολάρια για το 2025.

Η πιθανότητα ευρύτερης σύγκρουσης αποτελεί κρίσιμη ανησυχία. Το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI) σημείωσε τον Απρίλιο του 2025 ότι οι συλλογικές αμυντικές δαπάνες του ΝΑΤΟ έφτασαν τα 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2024, με το 28% να διατίθεται για δυνάμεις ταχείας αντίδρασης. Το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) τον Μάιο του 2025 προειδοποίησε ότι η παραγωγή 3,2 εκατομμυρίων βλημάτων πυροβολικού από τη Ρωσία το 2024, σε σύγκριση με τα 1,4 εκατομμύρια του ΝΑΤΟ, δημιουργεί μια ασυμμετρία ισχύος πυρός που θα μπορούσε να ενθαρρύνει τη Μόσχα. Η Υπηρεσία Πληροφοριών Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου ανέφερε τον Μάρτιο του 2025 ότι ο Στόλος της Μαύρης Θάλασσας της Ρωσίας, παρά την απώλεια 22 πλοίων από το 2022, διατηρεί 85% επιχειρησιακή ικανότητα, απειλώντας την ασφάλεια στη θάλασσα. Η Γενική Διεύθυνση Εξωτερικής Ασφάλειας (DGSE) της Γαλλίας τον Απρίλιο του 2025 εντόπισε 2.500 ρωσικές κυβερνοεπιθέσεις που στόχευαν ευρωπαϊκές κρίσιμες υποδομές, αύξηση 40% από το 2023, σηματοδοτώντας κλιμάκωση του υβριδικού πολέμου.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντιμετωπίζουν επίσης εσωτερικές πιέσεις. Η δημοσκόπηση YouGov του Ηνωμένου Βασιλείου τον Μάρτιο του 2025 έδειξε ότι το 62% των πολιτών υποστηρίζει την αύξηση των αμυντικών δαπανών, λόγω φόβων για ρωσική επιθετικότητα. Στη Γερμανία, η έρευνα του Ινστιτούτου Allensbach τον Απρίλιο του 2025 έδειξε ότι το 55% εγκρίνει την ανάπτυξη στρατευμάτων στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ, παρά το γεγονός ότι το 38% εξέφρασε ανησυχίες για το οικονομικό κόστος. Η δημοσκόπηση IFOP της Γαλλίας τον Φεβρουάριο του 2025 αποκάλυψε ότι το 59% υποστηρίζει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, αν και το 47% αντιτάχθηκε στην άμεση εμπλοκή στρατευμάτων, αντανακλώντας την επιφυλακτικότητα για την κλιμάκωση. Η έκθεση του ECFR τον Μάιο του 2025 τόνισε ότι η ευρωπαϊκή ενότητα εξαρτάται από την εξισορρόπηση αυτών των εσωτερικών αισθημάτων με τις στρατηγικές επιταγές, σημειώνοντας ότι το 72% των πολιτών της ΕΕ τάσσεται υπέρ της συνεχιζόμενης υποστήριξης προς την Ουκρανία, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου για τον Ιανουάριο του 2025.

Ο στρατηγικός υπολογισμός περιπλέκεται περαιτέρω από τις συμμαχίες της Ρωσίας. Η έκθεση του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) του Απριλίου 2025 ανέφερε λεπτομερώς μια αύξηση κατά 25% στις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις Ρωσίας-Κίνας, στις οποίες συμμετείχαν 65.000 στρατιώτες το 2024. Η παράδοση 3.100 drones από το Ιράν στη Ρωσία το 2024, σύμφωνα με την αξιολόγηση του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ τον Απρίλιο του 2025, ενισχύει τις δυνατότητες ακριβούς κρούσης της Μόσχας, με το 70% των drones να στοχεύουν ουκρανικές πολιτικές υποδομές, σύμφωνα με την Κρατική Υπηρεσία Εκτάκτων Αναγκών της Ουκρανίας. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) τον Μάρτιο του 2025 ανέφερε ότι οι εξαγωγές σιτηρών της Ρωσίας έφτασαν τα 62 εκατομμύρια τόνους το 2024, δημιουργώντας 18 δισεκατομμύρια δολάρια, ενισχύοντας την πολεμική οικονομία της παρά τις κυρώσεις.

Η ευρωπαϊκή ετοιμότητα για πιθανή κλιμάκωση είναι εμφανής στις κοινές ασκήσεις. Η άσκηση Steadfast Defender 2025 του ΝΑΤΟ, η οποία περιγράφεται λεπτομερώς στην έκθεση της Συμμαχίας του Μαρτίου 2025, περιελάμβανε 90.000 στρατιώτες από 31 κράτη μέλη, δοκιμάζοντας τη διαλειτουργικότητα μεταξύ 1.100 οχημάτων μάχης και 133 αεροσκαφών. Η συνεισφορά του Ηνωμένου Βασιλείου περιελάμβανε 20.000 άτομα, σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας, ενώ η Γερμανία ανέπτυξε 12.000 στρατιώτες, όπως ανέφερε η Bundeswehr. Η άσκηση Orion 2025 της Γαλλίας, σύμφωνα με το γαλλικό Υπουργείο Ενόπλων Δυνάμεων, προσομοίωσε μια σύγκρουση υψηλής έντασης με 10.000 στρατιώτες, με επίκεντρο την αντιμετώπιση των ρωσικών υβριδικών τακτικών. Τα στοιχεία του EDA για τον Απρίλιο του 2025 έδειξαν ότι το 19% των αμυντικών προϋπολογισμών της ΕΕ δίνει πλέον προτεραιότητα στην κυβερνοάμυνα, με 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ να διατίθενται για την αντιμετώπιση των ρωσικών εκστρατειών παραπληροφόρησης, σύμφωνα με την EEAS.

Το οικονομικό κόστος της ετοιμότητας είναι σημαντικό. Η Οικονομική Έκθεση του ΟΟΣΑ του Μαΐου 2025 προέβλεπε ότι τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ θα δαπανήσουν το 2,1% του ΑΕΠ τους για την άμυνα το 2025, από 1,8% το 2023. Η Εθνική Υπηρεσία Ελέγχου του Ηνωμένου Βασιλείου τον Απρίλιο του 2025 εκτίμησε ένα έλλειμμα 29 δισεκατομμυρίων λιρών στη χρηματοδότηση της άμυνας έως το 2030, καθιστώντας αναγκαία την ιεράρχηση της βοήθειας προς την Ουκρανία. Το Ομοσπονδιακό Ελεγκτικό Συνέδριο της Γερμανίας, τον Μάρτιο του 2025, επεσήμανε ένα κενό 40 δισεκατομμυρίων ευρώ στον εκσυγχρονισμό της Bundeswehr, ενώ το Γαλλικό Ελεγκτικό Συνέδριο τον Φεβρουάριο του 2025 προειδοποίησε για έλλειμμα 15 δισεκατομμυρίων ευρώ στις στρατιωτικές προμήθειες. Παρά τους περιορισμούς αυτούς, η έκθεση της ΕΤΕπ του Μαΐου 2025 δεσμεύτηκε 300 δισεκατομμύρια ευρώ για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, με το 60% να στοχεύει στις ενεργειακές υποδομές, ευθυγραμμιζόμενη με την εκτίμηση του IEA για 20 δισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται για την αποκατάσταση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας έως το 2027.

Ο κίνδυνος μιας ευρύτερης σύγκρουσης δεν είναι υποθετικός. Η αξιολόγηση του ISW τον Μάιο του 2025 προειδοποίησε ότι η αναδιάταξη 40.000 στρατευμάτων από τη Συρία από τη Ρωσία, μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ τον Δεκέμβριο του 2024, ενισχύει το ευρωπαϊκό της μέτωπο. Η έκθεση της Νορβηγικής Υπηρεσίας Πληροφοριών τον Φεβρουάριο του 2025 σημείωσε αύξηση κατά 30% της δραστηριότητας των ρωσικών υποβρυχίων στον Βόρειο Ατλαντικό, απειλώντας υποθαλάσσια καλώδια κρίσιμα για το 95% της παγκόσμιας κίνησης στο διαδίκτυο, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Τηλεπικοινωνιών. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Πληροφοριών Εξωτερικού της Εσθονίας τον Μάρτιο του 2025, τα κράτη της Βαλτικής αντιμετωπίζουν 2.300 ετήσια συνοριακά περιστατικά, αύξηση 25% από το 2023, γεγονός που σηματοδοτεί την πρόθεση της Ρωσίας να δοκιμάσει την αποφασιστικότητα του ΝΑΤΟ.

Η ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία αποτελεί επομένως προτεραιότητα. Η Στρατηγική Πυξίδα της ΕΕ, που ενημερώθηκε τον Μάρτιο του 2025, προβλέπει μια δύναμη ταχείας ανάπτυξης 50.000 ανδρών έως το 2027, με τη Γαλλία και τη Γερμανία να συνεισφέρουν 15.000 και 12.000 στρατιώτες, αντίστοιχα, σύμφωνα με την EDA. Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Αεροπορικής Μάχης του Ηνωμένου Βασιλείου, σύμφωνα με την ενημέρωση του Υπουργείου Άμυνας τον Απρίλιο του 2025, διαθέτει 5,5 δισεκατομμύρια λίρες για την ανάπτυξη μαχητικών αεροσκαφών έκτης γενιάς με την Ιαπωνία και την Ιταλία, ενισχύοντας την αεροπορική υπεροχή. Η ανάλυση του ECFR τον Μάιο του 2025 τόνισε ότι το 68% των αμυντικών έργων της ΕΕ περιλαμβάνουν πλέον διασυνοριακή συνεργασία, μειώνοντας την εξάρτηση από τα συστήματα των ΗΠΑ, τα οποία η CSIS σημείωσε ότι αντιπροσωπεύουν το 55% των εισαγωγών όπλων του ΝΑΤΟ.

Η αλληλεπίδραση στρατιωτικών, οικονομικών και διπλωματικών προσπαθειών υπογραμμίζει την αποφασιστικότητα της Ευρώπης να αντιμετωπίσει τη ρωσική επιθετικότητα, αποτρέποντας παράλληλα την κλιμάκωση. Η έκθεση του IISS του Μαΐου 2025 τόνισε ότι η ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ φιλοξενεί πλέον 140.000 στρατιώτες, αύξηση 35% από το 2022, με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Πολωνίας να αναφέρει αύξηση 20% στα συστήματα HIMARS που παρέχονται από τις ΗΠΑ. Τα στοιχεία της EEAS του Απριλίου 2025 επιβεβαίωσαν ότι οι κυρώσεις της ΕΕ έχουν παγώσει 68 δισεκατομμύρια ευρώ σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία από το 2022, αν και η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας ανέφερε 620 δισεκατομμύρια δολάρια σε αποθεματικά τον Μάρτιο του 2025, μετριάζοντας τον αντίκτυπό τους. Η έκθεση του FAO του Μαΐου 2025 σημείωσε την αύξηση των εξαγωγών σιτηρών της Ουκρανίας, οι ποσότητες μειώθηκαν σε 40 εκατομμύρια τόνους το 2024, σημειώνοντας μείωση 33%, υπογραμμίζοντας τα οικονομικά διακυβεύματα της συνεχιζόμενης σύγκρουσης.