Η Συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα Ορυκτά του 2025: Οικονομική Πρόσοψη ή Γεωπολιτική Στρατηγική; Η συμφωνία υπογράφτηκε οι ΗΠΑ κέρδισαν και πήραν όσα ήθελαν, μένει μόνο να τελειώσει ο πόλεμος και να συμφωνήσει η Ρωσία σε όσα θέλουν οι ΗΠΑ μια χαρά άριστα.
Γράφει ο Γεώργιος Δικαίος - 2 Μαίου 2025
Η Συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα Ορυκτά του 2025: Οικονομική Πρόσοψη ή Γεωπολιτική Στρατηγική; Η συμφωνία υπογράφτηκε οι ΗΠΑ κέρδισαν και πήραν όσα ήθελαν, μένει μόνο να τελειώσει ο πόλεμος και να συμφωνήσει η Ρωσία σε όσα θέλουν οι ΗΠΑ μια χαρά άριστα!
350 δισεκατομμύρια υποστηρίζουν πως έστειλαν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία και τα θέλουν πίσω! Στην αρχή ζητούσαν 500 δις! Η αφήγηση της κυβέρνησης Τραμπ, όπως διατυπώνεται σε δήλωση του Λευκού Οίκου της 1ης Μαΐου 2025, τοποθετεί τη συμφωνία ως μηχανισμό για την προστασία των επενδύσεων των Αμερικανών φορολογουμένων, ισχυριζόμενη ότι έχει λάβει 350 δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια προς την Ουκρανία από το 2022. Ωστόσο, αυτό το ποσό αμφισβητείται. Η έκθεση του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ προς το Κογκρέσο τον Δεκέμβριο του 2024 διευκρινίζει ότι 182,8 δισεκατομμύρια δολάρια διατέθηκαν για στρατιωτικές επιχειρήσεις που σχετίζονται με την Ουκρανία από το 2021 έως το 2024, με ανεξάρτητες εκτιμήσεις από το Ινστιτούτο Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία να εκτιμούν τη συνολική βοήθεια των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της μη στρατιωτικής υποστήριξης, στα 119,7 δισεκατομμύρια δολάρια.
Θα τα πάρουν πίσω και με τόκο όπως διέλυσαν και χρέωσαν την Ελλάδα με πτώχευση, ευτυχώς που είμαστε στο Ευρώ γιατί θα είχαμε πάθει τα ίδια. Τα γεωπολιτικά σχέδια για άρπαγμα των κοιτασμάτων της Ελλάδας, εδώ αναφέρομαι σε όλα και θα πάθετε σοκ, γιατί για πρώτη φορά το αναφέρω αυτό! Τα σχέδια αφορούσαν επίθεση της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδας με έναν μεγάλο μακροχρόνιο πόλεμο! Οι καλοί μας Αμερικάνοι θα μας βοηθούσαν όταν θα φτάναμε στο αμήν, αφού υπογράφαμε παραχώρηση του ορυκτού μας πλούτου! Η είσοδος στη ΕΟΚ και μετά στην ΕΕ και στο κοινό νόμισμα πάγωσε το σχέδιο μέχρι το 2015! Οι ΗΠΑ περίμεναν να κάνει ο Σύριζα και ο πανέξυπνος Τσίπρας την έξοδο από την ΕΕ και το Ευρώ! Μετά θα έκαναν πραξικόπημα στην Τουρκία θα έτρωγαν τον Ερντογάν και τα υπόλοιπα τα ξέρουμε, μαζί με τα σχέδια της Βαριοπούλας και την επίθεση εναντίον της Ελλάδας το 2003 κλπ! Κοιμηθείτε ήσυχα εσείς που δεν ξέρετε και δεν γνωρίζετε απολύτως τίποτα, γιατί γλυτώσαμε στο τσακ και είχαν το θράσος να λένε θα το ρισκάρουμε!
Τα σχέδια της Βαριοπούλας δεν ήταν των Τούρκων αλλά έγιναν με την βοήθεια των ΗΠΑ! Ήταν πολύ αναλυτικά ήξεραν τα πάντα για της δυνάμεις της Ελλάδας, με πολλά υπό σενάρια και επίθεση για να φτάσουν έως την Καβάλα ή να καταστρέψουν της δυνάμεις της Ελλάδας αφού πρώτα της συγκέντρωναν στο βόρειο κομμάτι του νομού Έβρου. Από της 573 σελίδες της Βαριοπούλα βρήκαν μόνο 3 ναι τρεις σελίδες στην δημοσιότητα! Το ίδιο θα έκαναν και στην Κύπρο για να αρπάξουν τα εκεί κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και μετά θα ήταν οι σωτήρες μας.
Δυστυχώς έχουμε πολύ κοντή μνήμη δεν θυμόμαστε τα γεγονότα και δεν ψάχνουμε να βρούμε, τις αλήθειες που κρύβονται πίσω από αυτά. Η Ελλάδα ήθελε να αγοράσει αεροσκάφη F-15 μετά από όσα έγιναν το 1996 και πολύ ισχυρά πλοία για να μην τολμήσει ξανά να δημιουργήσει προβλήματα η Τουρκία. Τα 4 καταδρομικά που τελικά κατέληξαν στην Ταιβάν, δεν ήθελε να μας δώσει η Αμερική μαζί με αυτά πυραύλους SM-2, μας έδινε SM-1 και το άφηνε αόριστα για το μέλλον για αυτό δεν τα πήραμε. Τα F-15 όμως θα χαλούσαν όλα τα σχέδια για το μέλλον αφού μπορούσαν να πάνε στην Κύπρο και να καταστρέψουν τα F-16 των Τούρκων πολύ εύκολα. Η Ελλάδα είχε συμφωνήσει με την BOING να τα αγοράσει τα F-15. Η BOING είχε δώσει υπερωρίες στο προσωπικό για περισσότερο από έναν μήνα, γιατί είχε ξεκινήσει να παράγει F-15 για την Ελλάδα και ξαφνικά ήρθε το στοπ και η απαγόρευση να τα πάρει η Ελλάδα, μας έδωσαν πάλι F-16! Αν μας τα έδιναν δεν θα ίσχυαν τα ανωτέρω σχέδια που διαβάσατε.
Ο Πρωθυπουργός Σιμίτης ο άνθρωπος των Γερμανών, κατάφερε να μας βάλει στο ενιαίο νόμισμα και πήγε να παραγγείλει 60 ευρωμαχητικά από την Γερμανία. Αεροσκάφη αεροπορικής υπεροχής τα Typhoon που δεν ήταν ναι μεν F-15, αλλά θα νικούσαν τα F-16 των Τούρκων και θα χαλούσαν όλα τα σχέδια για το μέλλον. Αν τα είχαμε πάρει θα είχαμε αεροπορική υπεροχή ακόμα και τώρα και η Τουρκία θα καθόταν στα αυγά της. Την συνέχεια την ξέρετε και όλα όσα έγιναν για να διαλυθούν τα πάντα στην Ελλάδα. Αν νομίζετε πως όλα τυχαία γίνονται και από συμπτώσεις αυταπατάστε οικτρά. Είμαι ο μοναδικός που δεν έλαβε θέση με κανέναν εμπόλεμο στον πόλεμο στην Ουκρανία και πάντα θα είμαι με το συμφέρον της Ελλάδας. Για τα σχέδια επίθεσης της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδας θα πρέπει να γράψω άρθρο ειδικά για όλα όσα ήταν στον σχεδιασμό.
Ο κόσμος διαβάζει σχέδιο επίθεσης για κατάληψη της Καβάλας και γελάει, χωρίς να καταλαβαίνει και να ξέρει τι αφορούσε. Τα στάδια επίθεσης και οι επιδιώξεις της Τουρκίας, ήταν ανάλογα με τα εδαφικά κέρδη και τις μάχες. Πρώτος στόχος: η παράκαμψη της Αλεξανδρούπολης με περικύκλωση της και ο περιορισμός των Ελληνικών δυνάμεων στο μέσο και βόρειο κομμάτι του Έβρου αποκόπτοντας και της τρεις οδούς σύνδεσης. Από εκεί και πέρα υπήρχαν πολλά σενάρια προώθησης ανάλογα με την περίπτωση και τις δυνατότητες επίθεσης των Ελληνικών δυνάμεων. Δεν θα γράψω άλλα η συνέχεια του άρθρου.
Η συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ουκρανίας στις 30 Απριλίου 2025, σχετικά με την κοινή επένδυση σε κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας, έχει προκαλέσει εκτεταμένο έλεγχο για τις οικονομικές, γεωπολιτικές και στρατηγικές της επιπτώσεις. Ανακοινώθηκε ως μια ιστορική οικονομική συνεργασία, η συμφωνία παρέχει στις Ηνωμένες Πολιτείες προτιμησιακή πρόσβαση στα τεράστια αποθέματα σπάνιων γαιών και άλλων ορυκτών της Ουκρανίας, ενώ παράλληλα δημιουργεί ένα ταμείο ανασυγκρότησης και επενδύσεων με στόχο την υποστήριξη της μεταπολεμικής ανάκαμψης της Ουκρανίας. Το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών ανέφερε στις 26 Φεβρουαρίου 2025 ότι αυτό το διμερές πλαίσιο, το πρώτο του είδους του, αποκλίνει σημαντικά από προηγούμενες προτάσεις, οι οποίες είχαν προτείνει αμφιλεγόμενα στην Ουκρανία να αποπληρώσει 500 δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ μέσω εσόδων από ορυκτά. Αντ' αυτού, το τελικό κείμενο, όπως αποκαλύφθηκε από την κυβέρνηση της Ουκρανίας την 1η Μαΐου 2025, παραλείπει αναφορές στην αποπληρωμή του χρέους, εστιάζοντας στα αμοιβαία οικονομικά οφέλη και την ανασυγκρότηση. Ωστόσο, οι ασαφείς όροι της συμφωνίας, σε συνδυασμό με τον τρόπο που η κυβέρνηση Τραμπ την παρουσίασε ως αποζημίωση για 350 δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια - ένα ποσό που αμφισβητείται από ανεξάρτητους αναλυτές - εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τους πραγματικούς στόχους της. Αυτό το άρθρο εξετάζει την οικονομική βιωσιμότητα της συμφωνίας, τα γεωπολιτικά κίνητρα και τη δυνατότητα αναμόρφωσης της διατλαντικής και παγκόσμιας στρατηγικής δυναμικής, αντλώντας αποκλειστικά από επαληθευμένα δεδομένα από έγκυρους θεσμούς όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ και αναλύσεις που έχουν αξιολογηθεί από ομοτίμους.
Ο ορυκτός πλούτος της Ουκρανίας, ο οποίος εκτιμάται ότι περιλαμβάνει σημαντικά κοιτάσματα λιθίου, τιτανίου, κοβαλτίου, γραφίτη και ουρανίου, είναι από τους μεγαλύτερους στην Ευρώπη. Η έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για το 2023 σχετικά με τα κρίσιμα ορυκτά σημείωσε ότι η Ουκρανία κατέχει περίπου το 5% των παγκόσμιων αποθεμάτων κρίσιμων πρώτων υλών, ένα ποσό που ανέφερε ο Αναπληρωτής Υπουργός Προστασίας του Περιβάλλοντος της Ουκρανίας στις αρχές του 2022. Ωστόσο, οι Συνοπτικές Εκθέσεις Ορυκτών Προϊόντων του 2025 της Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ υπογραμμίζουν ότι μεγάλο μέρος του ορυκτού δυναμικού της Ουκρανίας παραμένει ανεξερεύνητο λόγω παρωχημένων γεωλογικών ερευνών της σοβιετικής εποχής και περιορισμών στην πρόσβαση του κοινού σε δεδομένα κατά τη διάρκεια πολέμου. Η ανάλυση του Ατλαντικού Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2025 υπογραμμίζει ότι η ανάπτυξη αυτών των πόρων θα μπορούσε να διαρκέσει δεκαετίες, δεδομένης της ανάγκης για σύγχρονη εξερεύνηση, επενδύσεις σε υποδομές και επίλυση εδαφικών διαφορών, ιδίως στις ανατολικές περιοχές που βρίσκονται πλέον υπό ρωσικό έλεγχο. Η οικονομική γοητεία της συμφωνίας, επομένως, εξαρτάται από μακροπρόθεσμες προβλέψεις και όχι από άμεσες αποδόσεις, ένα σημείο που συχνά παραβλέπεται στον δημόσιο διάλογο.
Η αφήγηση της κυβέρνησης Τραμπ, όπως διατυπώνεται σε δήλωση του Λευκού Οίκου της 1ης Μαΐου 2025, τοποθετεί τη συμφωνία ως μηχανισμό για την προστασία των επενδύσεων των Αμερικανών φορολογουμένων, ισχυριζόμενη ότι έχει λάβει 350 δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια προς την Ουκρανία από το 2022. Ωστόσο, αυτό το ποσό αμφισβητείται. Η έκθεση του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ προς το Κογκρέσο τον Δεκέμβριο του 2024 διευκρινίζει ότι 182,8 δισεκατομμύρια δολάρια διατέθηκαν για στρατιωτικές επιχειρήσεις που σχετίζονται με την Ουκρανία από το 2021 έως το 2024, με ανεξάρτητες εκτιμήσεις από το Ινστιτούτο Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία να εκτιμούν τη συνολική βοήθεια των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της μη στρατιωτικής υποστήριξης, στα 119,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Η απόκλιση υποδηλώνει ένα διογκωμένο βασικό σενάριο, που ενδεχομένως χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει την οικονομική λογική της συμφωνίας. Επιπλέον, η Ταχεία Εκτίμηση Ζημιών και Αναγκών της Ουκρανίας για το 2025 της Παγκόσμιας Τράπεζας εκτιμά το κόστος ανοικοδόμησης στα 486 δισεκατομμύρια δολάρια, υπερβαίνοντας κατά πολύ την κερδοσκοπική αξία των εσόδων από ορυκτά στο εγγύς μέλλον. Το επενδυτικό ταμείο της συμφωνίας, το οποίο διαχειρίζονται από κοινού η Ουάσινγκτον και το Κίεβο, δεν διαθέτει λεπτομερείς επιχειρησιακές οδηγίες, γεγονός που εγείρει ανησυχίες σχετικά με τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα.
Γεωπολιτικά, η συμφωνία σηματοδοτεί μια στρατηγική στροφή. Ο Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, δήλωσε στις 30 Απριλίου 2025 ότι η συμφωνία επικοινωνεί στη Ρωσία μια δέσμευση για μια «ελεύθερη, κυρίαρχη και ευημερούσα Ουκρανία». Αυτό ευθυγραμμίζεται με τους ευρύτερους στόχους των ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν την κινεζική κυριαρχία σε κρίσιμες αλυσίδες εφοδιασμού ορυκτών, όπως περιγράφεται στην Εκτίμηση Κρίσιμων Υλικών του Υπουργείου Ενέργειας για το 2025. Η Κίνα ελέγχει το 70% της παγκόσμιας παραγωγής σπάνιων γαιών, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για το 2024, και οι ΗΠΑ αναζητούν εναλλακτικές πηγές για την ενίσχυση των τεχνολογικών και αμυντικών βιομηχανιών. Τα ορυκτά της Ουκρανίας, εάν είναι προσβάσιμα, θα μπορούσαν να μειώσουν την εξάρτηση από τις κινεζικές προμήθειες, ενισχύοντας τη στρατηγική αυτονομία των ΗΠΑ. Ωστόσο, ο αποκλεισμός από τη συμφωνία σαφών εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία, όπως σημειώνεται στους New York Times την 1η Μαΐου 2025, υπονομεύει τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα του Κιέβου, ιδίως δεδομένων των εδαφικών κερδών της Ρωσίας στο Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ, όπου βρίσκονται σημαντικά κοιτάσματα ορυκτών.
Η ασαφής διατύπωση της συμφωνίας, όπως επικρίθηκε σε δημοσίευμα του Reuters την 1η Μαΐου 2025, επιτρέπει ευέλικτη ερμηνεία, επιτρέποντας ενδεχομένως στις ΗΠΑ να δώσουν προτεραιότητα στα συμφέροντά τους έναντι της κυριαρχίας της Ουκρανίας. Η Αναθεώρηση Εμπορικής Πολιτικής της Ουκρανίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για το 2025 υπογραμμίζει ότι οι ξένες επενδύσεις σε υπεδαφικούς πόρους πρέπει να συμμορφώνονται με την εθνική νομοθεσία, ωστόσο η ρήτρα προτιμησιακής πρόσβασης της συμφωνίας εγείρει ερωτήματα σχετικά με τον έλεγχο της Ουκρανίας επί των περιουσιακών της στοιχείων. Η Πρώτη Αντιπρόεδρος της Ουκρανικής Κυβέρνησης Γιούλια Σβιριντένκο τόνισε στις 30 Απριλίου 2025 ότι το Κίεβο διατηρεί την κυριότητα του υπεδάφους του, αλλά η έλλειψη δημόσιων λεπτομερειών σχετικά με τους μηχανισμούς κατανομής εσόδων τροφοδοτεί σκεπτικισμό. Η Έκθεση Επενδύσεων στην Ουκρανία για το 2025 της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης προειδοποιεί ότι οι αδιαφανείς συμφωνίες για τους πόρους κινδυνεύουν να αποτρέψουν ευρύτερες διεθνείς επενδύσεις, οι οποίες είναι κρίσιμες για την ανασυγκρότηση.
Οι διατλαντικές εντάσεις περιπλέκουν περαιτέρω τις επιπτώσεις της συμφωνίας. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Μαρτίου 2025 για μια ανταγωνιστική εταιρική σχέση με την Ουκρανία στον τομέα των ορυκτών, όπως αναφέρθηκε από το Chatham House στις 16 Μαρτίου 2025, αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες ότι η συμφωνία των ΗΠΑ θα μπορούσε να περιθωριοποιήσει τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Η ΕΕ, η οποία βασίζεται στην Ουκρανία για το 10% των κρίσιμων πρώτων υλών της, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2024, επιδιώκει ένα πλαίσιο συνεργασίας για την ασφάλεια των αλυσίδων εφοδιασμού. Μια κοινή εταιρική σχέση ΗΠΑ-ΕΕ-Ουκρανίας, όπως υποστηρίζεται από το Chatham House, θα μπορούσε να μετριάσει τον ανταγωνισμό και να ενισχύσει τη γεωπολιτική σταθερότητα, αλλά η μονομερής προσέγγιση της κυβέρνησης Τραμπ κινδυνεύει να διασπάσει τη δυτική ενότητα. Η έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές του 2025 σημειώνει ότι τέτοιες διαιρέσεις θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν τις συλλογικές αντιδράσεις στη ρωσική επιθετικότητα και την κινεζική οικονομική επιρροή.
Στρατιωτικά, η συμφωνία μπορεί να διατηρήσει την υποστήριξη των ΗΠΑ για την άμυνα της Ουκρανίας. Το Newsweek ανέφερε την 1η Μαΐου 2025 ότι η κυβέρνηση Τραμπ ενημέρωσε το Κογκρέσο για σχέδια έγκρισης άμεσων εμπορικών πωλήσεων αμυντικών προϊόντων στην Ουκρανία ύψους 50 εκατομμυρίων δολαρίων, η πρώτη τέτοια κίνηση από τον Ιανουάριο του 2025. Αυτό ευθυγραμμίζεται με τον ευρύτερο στρατηγικό στόχο της συμφωνίας να διατηρήσει την Ουκρανία ως προπύργιο κατά της Ρωσίας, όπως διατυπώνεται στην ανάλυση του Ατλαντικού Συμβουλίου στις 26 Φεβρουαρίου 2025. Ωστόσο, η απουσία εγγυήσεων ασφαλείας και η συνεχιζόμενη διακοπή των μεταλλευτικών εργασιών λόγω του πολέμου, όπως τεκμηριώνεται από την Έκθεση Οικονομικής Ανάκαμψης της Ουκρανίας του 2025 του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, περιορίζουν τον άμεσο αντίκτυπο της συμφωνίας. Η έκθεση για την Ουκρανία του 2024 της Πρωτοβουλίας Διαφάνειας των Εξορυκτικών Βιομηχανιών σημειώνει περαιτέρω ότι οι κίνδυνοι διαφθοράς που σχετίζονται με τις συγκρούσεις θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη διακυβέρνηση των πόρων, μια ανησυχία που ενισχύεται από την έλλειψη μηχανισμών λογοδοσίας της συμφωνίας.
Από οικονομικής άποψης, η βιωσιμότητα της συμφωνίας εξαρτάται από τη δυναμική της παγκόσμιας αγοράς. Η Παγκόσμια Οικονομική Προοπτική του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου του Απριλίου 2025 προβλέπει σταθερή ζήτηση για κρίσιμα ορυκτά έως το 2030, λόγω των μεταβάσεων σε καθαρές μορφές ενέργειας. Ωστόσο, η Ετήσια Έκθεση Ενεργειακών Προοπτικών του 2025 της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ προειδοποιεί ότι οι κίνδυνοι υπερπροσφοράς από νέα έργα εξόρυξης θα μπορούσαν να μειώσουν τις τιμές, μειώνοντας το δυναμικό εσόδων της Ουκρανίας. Η Έκθεση Παγκόσμιων Κινδύνων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το 2025 αναγνωρίζει τον γεωπολιτικό κατακερματισμό ως εμπόδιο στη συντονισμένη ανάπτυξη ορυκτών, υποδηλώνοντας ότι η ενσωμάτωση της Ουκρανίας στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού θα απαιτήσει πολυμερή συνεργασία πέρα από τη συμφωνία με τις ΗΠΑ.
Οι εγχώριες επιπτώσεις της συμφωνίας στην Ουκρανία είναι εξίσου πολύπλοκες. Η Αναθεώρηση Επενδυτικής Πολιτικής της Ουκρανίας για το 2025 της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη τονίζει ότι οι συμφωνίες για ξένους πόρους πρέπει να ευθυγραμμίζονται με τους εθνικούς αναπτυξιακούς στόχους για την αποφυγή της εξάρτησης. Το κοινό αίσθημα, όπως αντικατοπτρίζεται σε έρευνα του Κέντρου Razumkov τον Μάρτιο του 2025, δείχνει ότι το 62% των Ουκρανών υποστηρίζουν τις ξένες επενδύσεις, αλλά απαιτούν διαφάνεια και τοπικά οφέλη. Η εστίαση της συμφωνίας στην πρόσβαση των ΗΠΑ, χωρίς σαφείς δεσμεύσεις για τη δημιουργία θέσεων εργασίας ή υποδομών στην Ουκρανία, κινδυνεύει να τροφοδοτήσει αντιλήψεις περί εκμετάλλευσης, όπως σημειώνεται σε ανάλυση της Kyiv Post την 1η Μαΐου 2025.
Συμπερασματικά, η συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα ορυκτά της 30ής Απριλίου 2025 αντιπροσωπεύει μια πολύπλευρη στρατηγική με περιορισμένες βραχυπρόθεσμες οικονομικές αποδόσεις αλλά σημαντικό γεωπολιτικό βάρος. Η επιτυχία της εξαρτάται από την επίλυση εδαφικών, επιχειρησιακών και διπλωματικών προκλήσεων, διασφαλίζοντας παράλληλα την κυριαρχία και την οικονομική δράση της Ουκρανίας. Οι ασαφείς όροι της συμφωνίας και η μονομερής διατύπωση υπογραμμίζουν την ένταση μεταξύ των στρατηγικών προτεραιοτήτων των ΗΠΑ και των αναγκών ανοικοδόμησης της Ουκρανίας, με ευρύτερες επιπτώσεις για τη διατλαντική συνεργασία και τις παγκόσμιες αγορές ορυκτών. Όπως προειδοποιεί η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές του 2025, τέτοιες συμφωνίες πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, ώστε να αποφευχθεί η επιδείνωση των ανισοτήτων που προκαλούνται από συγκρούσεις.
Στρατηγική Διακυβέρνηση Πόρων και Παγκόσμια Δυναμική της Εφοδιαστικής Αλυσίδας: Ανάλυση της Συμφωνίας ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα Ορυκτά του 2025
Η συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα ορυκτά, η οποία επισημοποιήθηκε στις 30 Απριλίου 2025, αναδεικνύεται σε ένα κεντρικό μέσο στην αναδιαμόρφωση των παγκόσμιων κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού ορυκτών, ωστόσο οι λειτουργικές της περιπλοκές και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της απαιτούν αυστηρό έλεγχο. Αυτή η ανάλυση εμβαθύνει στις επιπτώσεις της συμφωνίας στη διακυβέρνηση των πόρων, τα διεθνή εμπορικά πλαίσια και τις τεχνολογικές επιταγές που οδηγούν την εξόρυξη ορυκτών, αντλώντας αποκλειστικά από έγκυρα δεδομένα από θεσμούς όπως ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. Εξετάζοντας τα δομικά στοιχεία της συμφωνίας, τις περιβαλλοντικές παραμέτρους και την ευθυγράμμιση με τις παγκόσμιες οικονομικές τάσεις, αυτή η έκθεση διασαφηνίζει τις δυνατότητές της να αναδιαμορφώσει τον στρατηγικό ανταγωνισμό πόρων, ενώ παράλληλα επισημαίνει τις προκλήσεις της εφαρμογής σε ένα γεωπολιτικά ασταθές πλαίσιο.
Κεντρικό στοιχείο της συμφωνίας είναι η δημιουργία ενός διμερούς ταμείου ανασυγκρότησης και επενδύσεων, σχεδιασμένου να διοχετεύει τα έσοδα από τα ορυκτά στην ανάκαμψη της Ουκρανίας μετά τη σύγκρουση. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομίας της Ουκρανίας, όπως αναφέρθηκε από την Ukrinform την 1η Μαΐου 2025, το ταμείο επιβάλλει συνεισφορά 50% των κερδών από κρατικούς ορυκτούς πόρους, σε συνδυασμό με επενδύσεις των ΗΠΑ σε οικονομική και τεχνική υποστήριξη. Η Διεθνής Χρηματοδότηση Ανάπτυξης των ΗΠΑ, η οποία έχει αναλάβει την επίβλεψη των αμερικανικών συνεισφορών, προβλέπει αρχική κεφαλαιοποίηση 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε διάστημα πέντε ετών, σύμφωνα με δήλωση του Υπουργείου Εμπορίου στις 30 Απριλίου 2025. Ωστόσο, η δομή διακυβέρνησης του ταμείου παραμένει αδιαφανής, καθώς δεν υπάρχουν δημόσια δημοσιοποιημένα πρωτόκολλα για την κατανομή των κερδών ή την επίλυση διαφορών. Η έκθεση της Πρωτοβουλίας Διαφάνειας των Εξορυκτικών Βιομηχανιών για την Ουκρανία για το 2024 υπογραμμίζει ότι τέτοιες ασάφειες ενέχουν τον κίνδυνο επιδείνωσης των τρωτών σημείων της διακυβέρνησης, σημειώνοντας ότι ο δείκτης διαφάνειας του εξορυκτικού τομέα της Ουκρανίας μειώθηκε από 77 μονάδες το 2021 σε 64 μονάδες το 2023 λόγω των διαταραχών κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Η εστίαση της συμφωνίας σε κρίσιμα ορυκτά - λίθιο, κοβάλτιο, γραφίτη και στοιχεία σπάνιων γαιών - ανταποκρίνεται στην κλιμακούμενη παγκόσμια ζήτηση, η οποία οφείλεται στη μετάβαση σε τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Επισκόπηση της Αγοράς Κρίσιμων Ορυκτών του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για το 2024 προβλέπει αύξηση 3,5 φορές στη ζήτηση λιθίου έως το 2035, με τις απαιτήσεις σε κοβάλτιο και γραφίτη να αυξάνονται κατά 2,8 και 2,4 φορές αντίστοιχα. Το γεωλογικό απόθεμα της Ουκρανίας, που περιλαμβάνει 500.000 τόνους αποθεμάτων λιθίου και το 20% των παγκόσμιων πόρων γραφίτη, όπως περιγράφεται λεπτομερώς σε έκθεση της Geoscience International του 2023, την τοποθετεί ως έναν πιθανό ακρογωνιαίο λίθο στη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού. Ωστόσο, οι Συνοπτικές Περιλήψεις Ορυκτών Εμπορευμάτων του 2025 της Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ προειδοποιούν ότι το 60% των κοιτασμάτων λιθίου της Ουκρανίας και το 45% των αποθεμάτων γραφίτη της βρίσκονται σε περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις, απαιτώντας σημαντικές κεφαλαιακές επενδύσεις και σταθεροποίηση της ασφάλειας για βιώσιμη εξόρυξη.
Τεχνολογικά εμπόδια περιπλέκουν περαιτέρω την εκτέλεση της συμφωνίας. Η Οικονομική Ενημέρωση της Ουκρανίας για το 2025 της Παγκόσμιας Τράπεζας εκτιμά ότι η ανοικοδόμηση των ενεργειακών υποδομών της χώρας, οι οποίες είναι κρίσιμες για την ενεργοβόρα εξόρυξη, απαιτεί 47 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030. Η προπολεμική ισχύς της Ουκρανίας, ύψους 55 γιγαβάτ, έχει μειωθεί στα 18 γιγαβάτ, σύμφωνα με το Ενεργειακό Προφίλ της Ουκρανίας για το 2024 του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, με το 62% των υποσταθμών να έχουν υποστεί ζημιές ή να είναι κατειλημμένοι. Οι προηγμένες τεχνολογίες εξόρυξης, όπως η αυτοματοποιημένη γεώτρηση και η υδρομεταλλουργική επεξεργασία, παραμένουν υπανάπτυκτες στην Ουκρανία, όπου το 78% των μεταλλευτικών εργασιών βασίζονται σε εξοπλισμό σοβιετικής εποχής, σύμφωνα με έκθεση της Ουκρανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας του 2024. Η πρόβλεψη της συμφωνίας για τεχνική βοήθεια από τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων 300 εκατομμυρίων δολαρίων σε μεταφορές εξοπλισμού, όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Ενέργειας την 1η Μαΐου 2025, στοχεύει στη γεφύρωση αυτού του χάσματος, αλλά η κλιμάκωση τέτοιων παρεμβάσεων απαιτεί δεκαετίες, όχι χρόνια.
Οι περιβαλλοντικές παράμετροι εισάγουν πρόσθετες περιπλοκές. Η Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Ουκρανίας για το 2025 του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον προειδοποιεί ότι η επέκταση της εξόρυξης κινδυνεύει να μολύνει το 15% των πόρων γλυκού νερού της χώρας, ιδίως στη λεκάνη απορροής του ποταμού Ντνίπρο, όπου βρίσκεται το 70% των προγραμματισμένων έργων λιθίου. Οι περιβαλλοντικές διασφαλίσεις της συμφωνίας, που περιγράφονται σε κοινή δήλωση ΗΠΑ-Ουκρανίας στις 30 Απριλίου 2025, δεσμεύουν τη συμμόρφωση με τις Κατευθυντήριες Γραμμές του ΟΟΣΑ για τις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις του 2023, οι οποίες επιβάλλουν τη βιώσιμη διαχείριση των πόρων. Ωστόσο, η απουσία εκτελεστών κυρώσεων για μη συμμόρφωση, όπως επικρίθηκε σε έκθεση της Greenpeace International τον Μάιο του 2025, υπονομεύει αυτές τις δεσμεύσεις. Η Έκθεση Επενδύσεων στην Ουκρανία για το 2025 της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης προβλέπει ότι η ευθυγράμμιση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων με τα παγκόσμια περιβαλλοντικά πρότυπα θα μπορούσε να αυξήσει το κόστος των έργων κατά 25%, ενδεχομένως αποτρέποντας τις ιδιωτικές επενδύσεις. Από την οπτική γωνία του διεθνούς εμπορίου, η συμφωνία πλοηγείται σε έναν λαβύρινθο κανονιστικών πλαισίων. Η Επισκόπηση Εμπορικής Πολιτικής της Ουκρανίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για το 2025 τονίζει ότι η πρόσβαση των ξένων στους υπεδαφικούς πόρους πρέπει να συμμορφώνεται με την εθνική νομοθεσία, η οποία περιορίζει την ξένη ιδιοκτησία στο 49% για τα στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία. Η ρήτρα προτιμησιακής πρόσβασης της συμφωνίας, η οποία παρέχει στις ΗΠΑ την «πρώτη επιλογή» στις εξαγορές ορυκτών, όπως σημειώνεται σε δελτίο τύπου του Λευκού Οίκου στις 30 Απριλίου 2025, εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη συμμόρφωση με τις αρχές της μη διάκρισης του ΠΟΕ. Η έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης για το Εμπόριο Πρώτων Υλών του 2024 υπογραμμίζει ότι τέτοιες ρυθμίσεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν διαμάχες, επικαλούμενη μια υπόθεση του 2023 όπου ο Καναδάς αμφισβήτησε τους περιορισμούς στις εξαγωγές ορυκτών των ΗΠΑ. Η συνεισφορά της Ουκρανίας κατά 50% των κρατικών κερδών ορυκτών στο κοινό ταμείο, διατηρώντας παράλληλα την ιδιοκτησία του υπεδάφους, ευθυγραμμίζεται με τις εξαιρέσεις του ΠΟΕ για την εθνική ασφάλεια, αλλά η αποκλειστικότητα της συμφωνίας μπορεί να προκαλέσει αντιρρήσεις από άλλους εμπορικούς εταίρους. Η ευθυγράμμιση της συμφωνίας με τις παγκόσμιες οικονομικές τάσεις υπογραμμίζει τη στρατηγική της σημασία. Η Έκθεση Παγκόσμιων Οικονομικών Προοπτικών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (World Economic Outlook) του Οκτωβρίου 2024 προβλέπει ότι οι κρίσιμοι περιορισμοί στην προσφορά ορυκτών θα μπορούσαν να μειώσουν την παγκόσμια αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,3% ετησίως έως το 2030, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού. Οι ΗΠΑ, εισάγοντας το 80% των σπάνιων γαιών τους από την Κίνα, σύμφωνα με την Έκθεση Εμπορίου Κρίσιμων Υλικών του Υπουργείου Εμπορίου του 2025, θεωρούν την Ουκρανία ως αντίβαρο. Ωστόσο, η τραπεζική στρατηγική αστάθεια των τιμών των ορυκτών, όπως αποδεικνύεται από τη μείωση κατά 22% των τιμών του ανθρακικού λιθίου μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για το 2024, ενέχει κινδύνους για τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις. Η πρόβλεψη της συμφωνίας για αγοραστές που έχουν οριστεί από τις ΗΠΑ, όπως αναφέρθηκε από το NPR στις 30 Απριλίου 2025, στοχεύει στη σταθεροποίηση των εξαγωγών ορυκτών της Ουκρανίας, αλλά μπορεί να περιορίσει τη διαπραγματευτική ισχύ του Κιέβου στις παγκόσμιες αγορές. Η δυναμική της εργασίας διαμορφώνει περαιτέρω τη σκοπιμότητα της συμφωνίας. Η έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας για τις Τάσεις Απασχόλησης στην Ουκρανία για το 2024 δείχνει ότι το εργατικό δυναμικό του μεταλλευτικού τομέα συρρικνώθηκε κατά 38% από το 2022, με 120.000 εργαζόμενους να έχουν εκτοπιστεί ή στρατολογηθεί. Η ανοικοδόμηση αυτής της δεξαμενής εργασίας απαιτεί 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα κατάρτισης και επανεγκατάστασης, σύμφωνα με το Σχέδιο Ανάκαμψης της Ουκρανίας για το 2025 του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Η έμφαση της συμφωνίας στις μεταφορές τεχνολογίας από τις ΗΠΑ θα μπορούσε να δημιουργήσει 15.000 θέσεις εργασίας έως το 2030, σύμφωνα με μια πρόβλεψη του Υπουργείου Εμπορίου, αλλά οι μισθολογικές ανισότητες - οι Ουκρανοί ανθρακωρύχοι κερδίζουν 450 δολάρια μηνιαίως σε σύγκριση με 3.200 δολάρια για τους ομολόγους τους στις ΗΠΑ, σύμφωνα με στοιχεία της ΔΟΕ για το 2024 - μπορεί να τροφοδοτήσουν κοινωνικές εντάσεις. Το Πλαίσιο Διακυβέρνησης Πόρων του 2024 της Αφρικανικής Τράπεζας Ανάπτυξης, αν και επικεντρώνεται σε υποσαχάρια περιβάλλοντα, προσφέρει παραλληλισμούς, σημειώνοντας ότι η δίκαιη κατανομή των οφελών είναι κρίσιμη για την αποφυγή του εθνικισμού των πόρων.
Η δυναμική της πνευματικής ιδιοκτησίας και της καινοτομίας χρήζει επίσης προσοχής. Η Ετήσια Έκθεση του Γραφείου Ευρεσιτεχνιών και Εμπορικών Σημάτων των ΗΠΑ για το 2024 καταγράφει αύξηση κατά 15% στις ευρεσιτεχνίες επεξεργασίας κρίσιμων ορυκτών, με το 68% να κατέχεται από αμερικανικές και ιαπωνικές εταιρείες. Η πρόσβαση της Ουκρανίας σε αυτές τις τεχνολογίες, που διευκολύνεται από τη συμφωνία, θα μπορούσε να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα, αλλά ο Δείκτης Παγκόσμιας Καινοτομίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας για το 2024 κατατάσσει την Ουκρανία στην 54η θέση παγκοσμίως, αντανακλώντας την περιορισμένη ικανότητα για εγχώρια καινοτομία. Η επένδυση των 150 εκατομμυρίων δολαρίων των ΗΠΑ στην έρευνα και ανάπτυξη, όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Ενέργειας την 1η Μαΐου 2025, στοχεύει στην ενίσχυση της ουκρανικής εμπειρογνωμοσύνης, ωστόσο οι συμφωνίες μεταφοράς τεχνολογίας πρέπει να διέπονται από αυστηρούς ελέγχους εξαγωγών των ΗΠΑ, σύμφωνα με τους κανονισμούς του Γραφείου Βιομηχανίας και Ασφάλειας για το 2025. Οι επιπτώσεις της συμφωνίας στην παγκόσμια χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική είναι βαθιές. Η Ετήσια Οικονομική Έκθεση του 2025 της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών σημειώνει ότι οι συμφωνίες χρηματοδότησης που υποστηρίζονται από πόρους, όπως το ταμείο ΗΠΑ-Ουκρανίας, είναι ολοένα και πιο συνηθισμένες, με το 12% του χρέους των αναδυόμενων αγορών να συνδέεται με έσοδα από εμπορεύματα. Το εξωτερικό χρέος της Ουκρανίας, ύψους 152 δισεκατομμυρίων δολαρίων ή 92% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου του Απριλίου 2025, απαιτεί τέτοιους μηχανισμούς, αλλά η εξάρτηση του ταμείου από τα ασταθή έσοδα από ορυκτά εισάγει δημοσιονομικούς κινδύνους. Η Επιθεώρηση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας του 2025 της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προειδοποιεί ότι οι κρίσεις στις τιμές των βασικών προϊόντων θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν τις αναδυόμενες οικονομίες, αναφέροντας μια περίπτωση του 2024 όπου τα ομόλογα της Ζάμπια που υποστηρίζονται από χαλκό αθετήθηκαν. Η πιστοληπτική αξιολόγηση της Ουκρανίας, η οποία αναβαθμίστηκε σε B- από την Fitch Ratings τον Μάρτιο του 2025, αντανακλά συγκρατημένη αισιοδοξία, αλλά η χρηματοοικονομική δομή της συμφωνίας πρέπει να αντέξει σε εξωτερικούς κραδασμούς. Συνοψίζοντας, η συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα ορυκτά του 2025 αποτελεί μια εξελιγμένη προσπάθεια επαναβαθμονόμησης της παγκόσμιας δυναμικής των πόρων, ωστόσο η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από την πλοήγηση σε επιχειρησιακές, περιβαλλοντικές και κανονιστικές πολυπλοκότητες. Η ικανότητά της να προωθήσει τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Ουκρανία, προωθώντας παράλληλα τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ, θα εξαρτηθεί από τη διαφανή διακυβέρνηση, τις ισχυρές επενδύσεις και την πολυμερή συνεργασία, μέσα σε ένα τοπίο που ορίζεται από την οικονομική αλληλεξάρτηση και τη γεωπολιτική ροή. Διατλαντικές Εντάσεις και Στρατηγικές για τις Σπάνιες Γαίες: Μελλοντικές Πορείες για τη Συνεργασία ΗΠΑ-Ουκρανίας στον τομέα των Ορυκτών και τις Ρωσο-ουκρανικές Ειρηνευτικές Προοπτικές το 2025 Η συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα ορυκτά της 30ής Απριλίου 2025 ξεδιπλώνεται σε ένα φόντο τεταμένων διατλαντικών σχέσεων και αποκλινουσών στρατηγικών προτεραιοτήτων, διαμορφώνοντας την πορεία της κρίσιμης ανάπτυξης των ορυκτών και την αόριστη αναζήτηση ειρήνης μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Αυτή η ανάλυση διερευνά την αλληλεπίδραση της πολιτικής των ΗΠΑ υπό τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, την αντίσταση του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στις εξωτερικές πιέσεις, την ενωμένη υποστήριξη των Ευρωπαίων ηγετών προς το Κίεβο και την δυναμική αμυντική ατζέντα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Βασιζόμενη αποκλειστικά σε επαληθευμένα δεδομένα από θεσμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ινστιτούτο Μελέτης του Πολέμου, αυτή η έκθεση προβλέπει πιθανές εξελίξεις στην εκμετάλλευση των σπάνιων ορυκτών και στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις έως το 2025, δίνοντας έμφαση στη γεωπολιτική, οικονομική και ασφαλιστική δυναμική με λεπτομερές αναλυτικό βάθος. Η πολιτική του Προέδρου Τραμπ απέναντι στην Ουκρανία, όπως αποδεικνύεται από την αναστολή της στρατιωτικής βοήθειας στις 3 Μαρτίου 2025, αντικατοπτρίζει μια συναλλακτική προσέγγιση που δίνει προτεραιότητα στην ταχεία επίλυση των συγκρούσεων έναντι της διαρκούς υποστήριξης. Η δήλωση του Λευκού Οίκου στις 4 Μαρτίου 2025 διευκρίνισε ότι αυτή η παύση είχε ως στόχο να πιέσει τον Ζελένσκι σε ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Ρωσία, μια στάση που επαναλήφθηκε στην ομιλία του Τραμπ στο Κογκρέσο, όπου τόνισε μια συμφωνία για τα ορυκτά ως πρόδρομο των διαπραγματεύσεων κατάπαυσης του πυρός. Το ενημερωτικό δελτίο του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ του Απριλίου 2025 περιγράφει λεπτομερώς την πρόθεση της συμφωνίας να εξασφαλίσει το 30% των εξαγωγών σπάνιων γαιών της Ουκρανίας για τις αμερικανικές εταιρείες, προβλέποντας ετήσια έσοδα 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2030. Ωστόσο, η έκθεση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών της 7ης Μαρτίου 2025 σημειώνει ότι η επιμονή του Τραμπ σε οικονομικές παραχωρήσεις κινδυνεύει να αποξενώσει το Κίεβο, δεδομένου του εξωτερικού χρέους της Ουκρανίας των 161 δισεκατομμυρίων δολαρίων, όπως αναφέρθηκε από την Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας τον Φεβρουάριο του 2025, το οποίο περιορίζει τη δημοσιονομική της ευελιξία. Η ανυπακοή του Ζελένσκι, η οποία διατυπώθηκε σε ομιλία του προς το Βερχόβνα Ράντα στις 4 Μαρτίου 2025, υπογραμμίζει την άρνηση της Ουκρανίας να παραχωρήσει την κυριαρχία της επί των πόρων ή της επικράτειάς της. Η Kyiv Independent ανέφερε στις 5 Μαρτίου 2025 ότι ο Ζελένσκι έθεσε ως όρο για οποιαδήποτε συμφωνία για τα ορυκτά «ακλόνητες εγγυήσεις ασφάλειας», επικαλούμενη την αποτυχία του Μνημονίου της Βουδαπέστης του 1994 να αποτρέψει τη ρωσική επιθετικότητα. Τα αποθέματα σπάνιων γαιών της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων 1,2 εκατομμυρίων τόνων δημητρίου και νεοδυμίου, όπως τεκμηριώθηκαν από την Κρατική Γεωλογική Υπηρεσία το 2024, αποτελούν κρίσιμο μοχλό πίεσης. Ωστόσο, η αξιολόγηση του Ινστιτούτου Μελέτης του Πολέμου τον Απρίλιο του 2025 δείχνει ότι το 35% αυτών των κοιτασμάτων βρίσκονται σε εδάφη που ελέγχονται από τη Ρωσία, περιπλέκοντας την εξόρυξη. Η επιμονή του Ζελένσκι στην εδαφική ακεραιότητα, υποστηριζόμενη από την εγχώρια έγκριση του 68% σύμφωνα με δημοσκόπηση της Sociological Group Rating τον Φεβρουάριο του 2025, τον τοποθετεί ως έναν τρομερό διαπραγματευτή, ο οποίος είναι απίθανο να συναινέσει στις απαιτήσεις του Τραμπ χωρίς αμοιβαίες δεσμεύσεις. Η αδιαμφισβήτητη υποστήριξη των Ευρωπαίων ηγετών προς την Ουκρανία, που ενισχύθηκε από τη σύγκρουση Τραμπ-Ζελένσκι στις 28 Φεβρουαρίου 2025, αναδιαμορφώνει το στρατηγικό τοπίο. Η πρόταση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στις 6 Μαρτίου 2025 για την ReArm Europe, η οποία κινητοποιεί 800 δισεκατομμύρια ευρώ για την άμυνα, περιλαμβάνει βοήθεια 30,6 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία το 2025, χρηματοδοτούμενη από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, όπως επιβεβαίωσε ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν σε δήλωση της 11ης Μαρτίου 2025 στο Ηλύσι. Η δανειακή διευκόλυνση ύψους 2,26 δισεκατομμυρίων λιρών του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών την 1η Μαρτίου 2025, στοχεύει στην παραγωγή ουκρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα του Κιέβου στο πεδίο της μάχης. Ο υποψήφιος καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, δεσμεύτηκε για στρατιωτική βοήθεια 12 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2026, σύμφωνα με ψήφισμα της Μπούντεσταγκ στις 6 Μαρτίου 2025, ενώ η ετήσια δέσμευση της Γαλλίας ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία περιγράφεται λεπτομερώς σε έκθεση της Εθνικής Συνέλευσης του Φεβρουαρίου 2025, δίνει προτεραιότητα στο πυροβολικό. Το ανακοινωθέν του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 6ης Μαρτίου 2025, το οποίο υπέγραψαν 26 από τους 27 ηγέτες της ΕΕ, απαιτεί την ένταξη της Ουκρανίας στις ειρηνευτικές συνομιλίες, αντιδρώντας στις διμερείς διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ρωσίας του Τραμπ. Η ηγεσία της φον ντερ Λάιεν ενισχύει τον ρόλο της Ευρώπης. Το πρόγραμμα δανείων άμυνας ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο περιγράφεται σε λευκή βίβλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Μάρτιο του 2025, παρέχει κίνητρα για κοινή παραγωγή όπλων, με το 15% να διατίθεται στην αμυντική βιομηχανία της Ουκρανίας. Τα στοιχεία της Eurostat για το 2025 αποκαλύπτουν ότι οι αμυντικές δαπάνες της ΕΕ έφτασαν το 1,85% του ΑΕΠ το 2024, με την Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής να υπερβαίνουν το 3%. Η δέσμευση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ύψους 2 δισεκατομμυρίων ευρώ για την εξερεύνηση σπάνιων γαιών στην Ουκρανία, η οποία ανακοινώθηκε στις 15 Απριλίου 2025, σηματοδοτεί την πρόθεση της Ευρώπης να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ για πρόσβαση σε ορυκτά. Ωστόσο, η Έκθεση Παρακολούθησης Τάσεων Επενδύσεων 2025 της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη προειδοποιεί ότι οι επικαλυπτόμενες προσφορές για ορυκτά μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ θα μπορούσαν να αυξήσουν το κόστος των έργων κατά 18%, επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό ανασυγκρότησης της Ουκρανίας για το 2025, ύψους 22 δισεκατομμυρίων δολαρίων, όπως εκτιμάται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η ανάπτυξη σπάνιων γαιών αντιμετωπίζει τεράστια εμπόδια. Η Έκθεση Παγκόσμιων Πόρων του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών για το 2025 προβλέπει ετήσια αύξηση 4,2% στη ζήτηση σπάνιων γαιών έως το 2035, λόγω της παραγωγής ηλεκτρικών οχημάτων και ανεμογεννητριών. Τα αποθέματα μοναζίτη 900.000 τόνων της Ουκρανίας, σύμφωνα με έκθεση της Ουκρανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας του 2024, θα μπορούσαν να καλύψουν το 8% αυτής της αγοράς, δημιουργώντας 3,4 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2032, σύμφωνα με την Έκθεση Αγοράς Εμπορευμάτων 2025 της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ωστόσο, το 42% των εγκαταστάσεων επεξεργασίας έχουν υποστεί ζημιές, σύμφωνα με αξιολόγηση του UNDP τον Μάρτιο του 2025, γεγονός που απαιτεί επισκευές ύψους 870 εκατομμυρίων δολαρίων. Η έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για τις Προοπτικές Κρίσιμων Ορυκτών για το 2025 υπογραμμίζει ότι οι ρωσικές επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν διαταράξει το 28% των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων της Ουκρανίας από τον Ιανουάριο του 2025, καθυστερώντας τα έργα. Το πακέτο τεχνικής βοήθειας ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ της Ευρώπης, που ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης στις 20 Απριλίου 2025, στοχεύει στον εκσυγχρονισμό του 12% των εγκαταστάσεων εξόρυξης της Ουκρανίας, αλλά η πλήρης λειτουργική θέση μπορεί να διαρκέσει επτά χρόνια. Οι προοπτικές ειρήνης με τη Ρωσία παραμένουν ασαφείς. Η τηλεφωνική επικοινωνία του Τραμπ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στις 13 Φεβρουαρίου 2025, η οποία αναφέρθηκε από το Reuters στις 14 Φεβρουαρίου 2025, πρότεινε κατάπαυση του πυρός χωρίς την εμπλοκή της Ουκρανίας, μια κίνηση που ο Ζελένσκι απέρριψε σε συνέντευξη στο CNN στις 4 Μαρτίου 2025. Η δήλωση του Κρεμλίνου στις 5 Μαρτίου 2025, μέσω του εκπροσώπου Ντμίτρι Πεσκόφ, χαιρέτισε την αναστολή της βοήθειας από τον Τραμπ ως «βήμα προς την ειρήνη», αλλά απαίτησε την αναγνώριση του ελέγχου της Ρωσίας επί του 18% του ουκρανικού εδάφους, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Μελέτης του Πολέμου για τον Μάρτιο του 2025. Το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών της 24ης Φεβρουαρίου 2025, που υποστηρίχθηκε από 141 κράτη, καταδίκασε τη ρωσική επιθετικότητα, ωστόσο οι 600.000 στρατιώτες της Ρωσίας στις κατεχόμενες περιοχές, όπως εκτιμάται από την έκθεση του ΝΑΤΟ του Μαρτίου 2025, αποτρέπουν τις παραχωρήσεις. Η προτεινόμενη ειρηνευτική δύναμη 100.000 στρατιωτών της Ευρώπης, η οποία συζητήθηκε στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις 6 Μαρτίου 2025, δεν έχει συναίνεση, με τον Γερμανό Όλαφ Σολτς να την θεωρεί «πρόωρη», σύμφωνα με δημοσίευμα της Deutsche Welle στις 7 Μαρτίου 2025. Τα οικονομικά κίνητρα μπορούν να διαμορφώσουν τις διαπραγματεύσεις. Η Έκθεση Παγκόσμιου Εμπορίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για το 2025 προβλέπει ότι μια ρωσο-ουκρανική εκεχειρία θα μπορούσε να ενισχύσει το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 0,4% έως το 2027, με τις εξαγωγές ορυκτών της Ουκρανίας να συνεισφέρουν 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στις αγορές της ΕΕ. Ωστόσο, το εμπόριο σπάνιων γαιών της Ρωσίας με την Κίνα, ύψους 83 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Κέντρου Εμπορίου για το 2024, ενισχύει την επιρροή της Μόσχας. Η Έκθεση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών για το 2025 σημειώνει ότι η άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, όπως προτάθηκε από τον Τραμπ σε συνέντευξη στο Fox News στις 4 Μαρτίου 2025, θα μπορούσε να απελευθερώσει 197 δισεκατομμύρια δολάρια σε παγωμένα περιουσιακά στοιχεία, ενδεχομένως χρηματοδοτώντας την ανοικοδόμηση, αλλά θέτοντας σε κίνδυνο την κυριαρχία της Ουκρανίας. Ο προϋπολογισμός της Ουκρανίας για το 2025, που διαθέτει το 52% ή 38 δισεκατομμύρια δολάρια στην άμυνα, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, περιορίζει τις παραχωρήσεις χωρίς εξωτερικές εγγυήσεις.
Η δυναμική της ασφάλειας περιπλέκει περαιτέρω την ειρήνη. Η Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ του Μαρτίου 2025 επιβεβαιώνει την «μη αναστρέψιμη» πορεία ένταξης της Ουκρανίας, αλλά η δήλωση του Υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, Pete Hegseth, στις 12 Φεβρουαρίου 2025, που αναφέρθηκε από το Al Jazeera, την απέρριψε ως «μη ρεαλιστική». Η ανάλυση του Ατλαντικού Συμβουλίου της 6ης Μαρτίου 2025 υποδηλώνει ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να προμηθεύσει το 60% των ετήσιων αναγκών της Ουκρανίας σε όπλα ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αλλά οι ελλείψεις αεράμυνας -μόνο το 22% των απαιτούμενων συστημάτων είναι λειτουργικά, σύμφωνα με έκθεση RAND του Φεβρουαρίου 2025- επιμένουν. Η παραγγελία 2.000 πυραύλων του Ηνωμένου Βασιλείου για την Ουκρανία, που ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Άμυνας την 1η Μαρτίου 2025, και τα 150 οβιδοβόλα Caesar της Γαλλίας, σύμφωνα με έκθεση της Le Monde του Μαρτίου 2025, ενισχύουν την άμυνα του Κιέβου, αλλά οι 3.800 καθημερινές εξόδους με μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Ρωσίας, σύμφωνα με ανάλυση του Reuters του Μαρτίου 2025, τις υπερβαίνουν. Συμπερασματικά, η συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα ορυκτά και οι ρωσο-ουκρανικές ειρηνευτικές προοπτικές εξαρτώνται από τη συμφιλίωση αποκλινουσών προτεραιοτήτων. Η πίεση του Τραμπ για οικονομικές παραχωρήσεις συγκρούεται με τις απαιτήσεις κυριαρχίας του Ζελένσκι, ενώ η ισχυρή υποστήριξη της Ευρώπης, με επικεφαλής την φον ντερ Λάιεν, ενισχύει την επιρροή της Ουκρανίας, αλλά διακινδυνεύει διατλαντικές τριβές. Η ανάπτυξη σπάνιων γαιών, περιορισμένη από συγκρούσεις και ελλείμματα υποδομών, απαιτεί πολυμερή συντονισμό για να απελευθερώσει το δυναμικό της ύψους 4,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2035, όπως προβλέπεται από τον ΟΟΣΑ. Η ειρήνη εξακολουθεί να εξαρτάται από αξιόπιστες εγγυήσεις ασφάλειας και εδαφικές αποφάσεις, με την αμυντική στροφή της Ευρώπης στα 800 δισεκατομμύρια ευρώ να σηματοδοτεί μια στρατηγική αναπροσαρμογή εν μέσω περικοπών των ΗΠΑ.
Αναμένουμε τα σχόλιά σας στο Twitter!