Γιατί τα δεξιά κόμματα ανεβαίνουν στην Ευρώπη: Μια βάναυσα ειλικρινής ανάλυση.
Γράφει ο Γεώργιος Δικαίος - 24 Φεβρουαρίου 2025

Γιατί τα δεξιά κόμματα ανεβαίνουν στην Ευρώπη: Μια βάναυσα ειλικρινής ανάλυση Ted Kostis
https://buymeacoffee.com/tedkostis/why-right-wing-parties-are-rising-europe-a-brutally-honest-analysis
Γιατί τα δεξιά κόμματα ανεβαίνουν στην Ευρώπη: Μια βάναυσα ειλικρινής ανάλυση
Το πολιτικό τοπίο της Ευρώπης υφίσταται μια σεισμική μετατόπιση. Από το Ηνωμένο Βασίλειο έως τη Γαλλία, τη Σουηδία έως την Ολλανδία, τα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα αυξάνονται σε δημοτικότητα, αναδιαμορφώνοντας την πολιτική τάξη της ηπείρου. Αυτό το φαινόμενο δεν είναι ατύχημα, ούτε είναι αποτέλεσμα μιας ξαφνικής αύξησης του εξτρεμισμού. Αντίθετα, είναι μια άμεση απάντηση σε συστημικές αποτυχίες, πολιτιστικές αναταραχές και οικονομική στασιμότητα που έχουν κάνει τους απλούς πολίτες να αισθάνονται προδομένοι, αγνοημένοι και εξουθενωμένοι. Η άνοδος των δεξιών κομμάτων είναι μια εξέγερση ενάντια σε μια πολιτική και πνευματική ελίτ που έχει εδώ και καιρό απορρίψει τις ανησυχίες της εργατικής και της μεσαίας τάξης. Είναι μια αντίδραση ενάντια σε πολιτικές που δίνουν προτεραιότητα στις παγκοσμιοποιητικές ατζέντες έναντι των εθνικών συμφερόντων και μια απόρριψη ενός πολιτιστικού πολέμου που διεξάγεται από προοδευτικές ελίτ ενάντια στις παραδοσιακές αξίες.
Για να κατανοήσουμε αυτή τη μετατόπιση, πρέπει να εξετάσουμε τις βαθύτερες αιτίες: οικονομική δυσπραγία, πολιτιστική αποξένωση και αποτυχία των κυρίαρχων θεσμών να αντιμετωπίσουν τα νόμιμα παράπονα των πολιτών τους. Αυτό το άρθρο θα διερευνήσει λεπτομερώς αυτούς τους παράγοντες, βασιζόμενος στις τρέχουσες υποθέσεις και το ιστορικό πλαίσιο, για να εξηγήσει γιατί η Ευρώπη στρέφεται προς τα δεξιά.
Οικονομικές δυσκολίες: Η προδοσία της εργατικής και της μεσαίας τάξης
Τα οικονομικά θεμέλια της δυτικής ευημερίας διαβρώνονται εδώ και δεκαετίες. Οι στάσιμοι μισθοί, οι εκτοξευόμενοι φόροι και η απρόσιτη στέγαση έχουν δημιουργήσει ένα αίσθημα απόγνωσης στην εργατική και τη μεσαία τάξη. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, η ιδιοκτησία σπιτιού έχει γίνει ένα ανέφικτο όνειρο για εκατομμύρια, ενώ οι λογαριασμοί ενέργειας και ο πληθωρισμός συμπιέζουν τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών σε οριακό σημείο. Εν τω μεταξύ, οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να δίνουν προτεραιότητα σε έργα ξένης βοήθειας και παγκόσμιες πρωτοβουλίες που ελάχιστα κάνουν για να ανακουφίσουν τα δεινά των πολιτών τους.
Η πανδημία του COVID-19 επιδείνωσε αυτά τα ζητήματα, εκθέτοντας την ευθραυστότητα των δημόσιων υπηρεσιών και το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ των εξαιρετικά πλούσιων και της υπόλοιπης κοινωνίας. Ενώ οι απλοί άνθρωποι πάλευαν να τα βγάλουν πέρα, οι κυβερνήσεις τύπωναν χρήματα για να χρηματοδοτήσουν τα lockdown, οδηγώντας σε πληθωρισμό και περαιτέρω οικονομική αστάθεια. Η εργατική τάξη, ήδη επιβαρυμένη από δεκαετίες νεοφιλελεύθερων πολιτικών, βρέθηκε να φέρει το κύριο βάρος αυτών των αποτυχιών.
Τα δεξιά κόμματα έχουν κεφαλαιοποιήσει αυτή τη δυσαρέσκεια τοποθετώντας τους εαυτούς τους ως υπερασπιστές των «ξεχασμένων» πολιτών. Υπόσχονται να μειώσουν τους φόρους, να μειώσουν τη μετανάστευση και να δώσουν προτεραιότητα στα εθνικά συμφέροντα σε σχέση με τις παγκοσμιοποιητικές ατζέντες. Στη Γαλλία, το εθνικό συλλαλητήριο της Μαρίν Λεπέν έχει κερδίσει έλξη εστιάζοντας στον οικονομικό εθνικισμό και την αντίθεση στις πολιτικές της ΕΕ που πολλοί βλέπουν ως επιζήμιες για τους Γάλλους εργαζόμενους. Ομοίως, στη Σουηδία, οι Σουηδοί Δημοκρατικοί έχουν εκμεταλλευτεί την απογοήτευση για την αυξανόμενη ανισότητα και την αντιληπτή αποτυχία του κράτους πρόνοιας να προστατεύσει τους γηγενείς πολίτες.
Πολιτιστική αλλοτρίωση: Η αντίδραση ενάντια στην προοδευτική ιδεολογία
Η οικονομική δυσπραγία από μόνη της δεν εξηγεί την άνοδο των δεξιών κομμάτων. Εξίσου σημαντικός είναι ο πολιτιστικός πόλεμος που διεξάγουν οι προοδευτικές ελίτ ενάντια στις παραδοσιακές αξίες. Από την ιδεολογία του φύλου στη μετανάστευση, τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, το εκπαιδευτικό σύστημα και το πολιτικό κατεστημένο έχουν προωθήσει μια ριζοσπαστική ατζέντα που πολλοί Ευρωπαίοι βρίσκουν αλλοτριωτική και προσβλητική.
Η μετανάστευση είναι ίσως το πιο επίμαχο ζήτημα. Η εισροή μεταναστών από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική έχει ασκήσει τεράστια πίεση στις δημόσιες υπηρεσίες, τη στέγαση και την κοινωνική συνοχή. Σε χώρες όπως η Σουηδία και η Γερμανία, η ταχεία αύξηση της μετανάστευσης έχει οδηγήσει σε αύξηση των ποσοστών εγκληματικότητας και πολιτιστικές εντάσεις. Ωστόσο, όποιος εκφράζει ανησυχίες για αυτά τα ζητήματα χαρακτηρίζεται αμέσως ως ρατσιστής ή ξενοφοβικός. Αυτή η φίμωση της διαφωνίας έχει τροφοδοτήσει τη δυσαρέσκεια, ωθώντας περισσότερους ανθρώπους προς τα δεξιά κόμματα που υπόσχονται να αποκαταστήσουν τον έλεγχο στα σύνορα και να διατηρήσουν την εθνική ταυτότητα.
Ο πολιτιστικός πόλεμος εκτείνεται πέρα από τη μετανάστευση. Οι προοδευτικές ελίτ προσπάθησαν να επαναπροσδιορίσουν θεμελιώδεις έννοιες όπως το φύλο, η οικογένεια και η εθνική ιστορία. Στα σχολεία, τα παιδιά διδάσκονται ότι το βιολογικό σεξ είναι μια κοινωνική κατασκευή και ότι οι παραδοσιακές οικογενειακές δομές είναι ξεπερασμένες. Οι ιστορικές προσωπικότητες κατακρίνονται και η εθνική υπερηφάνεια απορρίπτεται ως ξεπερασμένη ή ακόμη και επικίνδυνη. Για πολλούς Ευρωπαίους, αυτό αντιπροσωπεύει επίθεση στην ταυτότητα και τις αξίες τους.
Τα δεξιά κόμματα έχουν τοποθετηθεί ως υπερασπιστές αυτών των αξιών. Απορρίπτουν την ιδέα ότι η βιολογική πραγματικότητα μπορεί να αγνοηθεί και υποστηρίζουν την επιστροφή στην κοινή λογική και στους παραδοσιακούς κανόνες. Αυτό το μήνυμα αντηχεί στους ψηφοφόρους που νιώθουν αποξενωμένοι από τον γρήγορο ρυθμό της πολιτιστικής αλλαγής και την επιβολή προοδευτικών ιδεολογιών από μη εκλεγμένους γραφειοκράτες και ακαδημαϊκούς.
Η αποτυχία των κυρίαρχων θεσμών
Η άνοδος των δεξιών κομμάτων είναι επίσης αντανάκλαση της αποτυχίας των κυρίαρχων θεσμών να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες των απλών πολιτών. Για δεκαετίες, το Η πολιτική ελίτ έχει απορρίψει τα λαϊκιστικά κινήματα ως περιθωριακά ή εξτρεμιστικά, αρνούμενη να ασχοληθεί με τα επιχειρήματά τους ή να αναγνωρίσει τη νομιμότητά τους. Αντίθετα, έχουν διπλασιάσει τις πολιτικές που δίνουν προτεραιότητα στην παγκοσμιοποίηση, την πολυπολιτισμικότητα και την προοδευτική ιδεολογία.
Αυτή η αποσύνδεση μεταξύ της ελίτ και του εκλογικού σώματος έχει δημιουργήσει μια κρίση νομιμότητας. Οι ψηφοφόροι δεν εμπιστεύονται πλέον τα κύρια κόμματα για να εκπροσωπήσουν τα συμφέροντά τους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο εναγκαλισμός της λιτότητας του Συντηρητικού Κόμματος και η αποτυχία του να εκπληρώσει τις υποσχέσεις του για το Brexit έχουν αποξενώσει πολλούς από τους παραδοσιακούς υποστηρικτές του. Στη Γαλλία, η κεντρώα κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν θεωρείται ότι δεν έχει επαφή με τις ανησυχίες των ψηφοφόρων της υπαίθρου και της εργατικής τάξης.
Τα μέσα ενημέρωσης και η τάξη των διανοουμένων έπαιξαν επίσης ρόλο σε αυτή την κρίση. Απορρίπτοντας τα δεξιά κινήματα ως παράλογα ή επικίνδυνα, έχουν αποξενώσει περαιτέρω τους ψηφοφόρους που αισθάνονται ότι οι ανησυχίες τους αγνοούνται. Η χρήση όρων όπως «ρατσιστής», «φανατικός» ή «εξτρεμιστής» για να κλείσει η συζήτηση ενίσχυσε μόνο την αντίληψη ότι η ελίτ ενδιαφέρεται περισσότερο να διατηρήσει τη δική της εξουσία παρά να αντιμετωπίσει τα πραγματικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία.
Η παλίρροια γυρίζει
Η άνοδος των δεξιών κομμάτων στην Ευρώπη δεν είναι ένα προσωρινό φαινόμενο. Είναι μια αντανάκλαση της βαθιάς δυσαρέσκειας για το status quo και μια απόρριψη των πολιτικών και των ιδεολογιών που κυριαρχούν στη δυτική πολιτική για δεκαετίες. Η παλίρροια γυρίζει και το πολιτικό κατεστημένο τρομοκρατείται.
Τα δεξιά κόμματα κερδίζουν γιατί προσφέρουν μια σαφή εναλλακτική στις αποτυχημένες πολιτικές του παρελθόντος. Υπόσχονται να αποκαταστήσουν την εθνική κυριαρχία, να προστατεύσουν τις παραδοσιακές αξίες και να δώσουν προτεραιότητα στα συμφέροντα των απλών πολιτών έναντι αυτών των παγκόσμιων ελίτ. Ενώ οι επικριτές τους απορρίπτουν ως λαϊκιστές ή εξτρεμιστές, η επιτυχία τους δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Ο δυτικός κόσμος βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Μπορούμε να συνεχίσουμε στον δρόμο της αυτοκαταστροφής, όπου η αλήθεια θυσιάζεται στην ιδεολογία και η εθνική ταυτότητα διαγράφεται στο όνομα της προόδου. Ή μπορούμε να διεκδικήσουμε ξανά την κοινή λογική, την εθνική υπερηφάνεια και το δικαίωμα να μιλάμε ελεύθερα. Η επιλογή είναι δική μας.
Citations
"The Rise of Populism in Europe," The Economist, 2023. "Economic Inequality and the Rise of Right-Wing Populism," Financial Times, 2022. "Immigration and Cultural Backlash in Europe," Pew Research Center, 2023. "The Failure of Mainstream Parties in Europe," Foreign Affairs, 2023. "Gender Ideology and the Culture War," The Spectator, 2023.
Αναμένουμε τα σχόλιά σας στο Twitter!