Γεωπολιτικές Ανακατατάξεις στο Ατλαντικό Θέατρο: Αξιολόγηση του Επιπτώσεων της Προσέγγισης ΗΠΑ-Ρωσίας και της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Αυτονομίας στο Μέλλον του ΝΑΤΟ, 2025

Γεωπολιτικές Ανακατατάξεις στο Ατλαντικό Θέατρο: Αξιολόγηση του Επιπτώσεων της Προσέγγισης ΗΠΑ-Ρωσίας και της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Αυτονομίας στο Μέλλον του ΝΑΤΟ, 2025

Geopolitical Realignments in the Atlantic Theater: Assessing the Impact of U.S.-Russia Rapprochement and European Strategic Autonomy on NATO’s Future, 2025 - https://debuglies.com

Η οικονομική ανθεκτικότητα της Ρωσίας το 2025, παρά τις παρατεταμένες κυρώσεις, πηγάζει από τους ενισχυμένους εμπορικούς της δεσμούς με την Κίνα, οι οποίοι αντιπροσώπευαν το 32,4% του συνολικού όγκου εμπορικών συναλλαγών της Ρωσίας το 2024, σύμφωνα με την έκθεση Trade Profiles του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου του Οκτωβρίου 2024. Αυτή η εξάρτηση επέτρεψε στη Μόσχα να διατηρήσει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις στην Ουκρανία, με την Κίνα να προμηθεύει κρίσιμες τεχνολογίες διπλής χρήσης, συμπεριλαμβανομένων ημιαγωγών και εξαρτημάτων μη επανδρωμένων αεροσκαφών, όπως τεκμηριώνεται στην έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών του Φεβρουαρίου 2025, με τίτλο «Ο Ρόλος της Κίνας στην Πολεμική Οικονομία της Ρωσίας». Η έκθεση διευκρινίζει ότι το 68% των εισαγωγών ηλεκτρονικών ειδών της Ρωσίας το 2024 προήλθε από κινεζικές εταιρείες, παρακάμπτοντας τους δυτικούς ελέγχους εξαγωγών μέσω τρίτων μεσαζόντων στην Κεντρική Ασία. Αυτή η οικονομική σανίδα σωτηρίας στηρίζει την διαπραγματευτική μόχλευση της Ρωσίας στις συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, όπου η Μόσχα έχει εξασφαλίσει ευνοϊκούς όρους, όπως η συμφωνία του Κιέβου για 30ήμερη παύση των εχθροπραξιών τον Ιανουάριο του 2025, όπως ανέφερε το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών στην Έκθεση για την Κατάσταση στην Ουκρανία του Μαρτίου 2025. Ωστόσο, οι επακόλουθες αεροπορικές επιδρομές της Ρωσίας σε ουκρανικές πολιτικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας στο Χάρκοβο, παραβίασαν αυτήν την εκεχειρία, υπογραμμίζοντας την ασυμμετρία στην διπλωματική πίεση που ασκούν οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες δεν έχουν επιβάλει νέες κυρώσεις στη Ρωσία από τον Δεκέμβριο του 2024, σύμφωνα με το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ.

Η μετατόπιση της πολιτικής των ΗΠΑ προς τη Ρωσία, που ξεκίνησε μετά τη συνάντηση του Ιανουαρίου 2025 στο Οβάλ Γραφείο μεταξύ των Προέδρων Τραμπ και Ζελένσκι, δίνει προτεραιότητα στη μείωση των εντάσεων με τη Μόσχα για να αντισταθμίσει την επιρροή της Κίνας στον Ινδο-Ειρηνικό, σύμφωνα με την ενημέρωση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών του Απριλίου 2025, «Στρατηγική Αναπροσαρμογή των ΗΠΑ: Από την Ευρώπη στην Ασία». Αυτή η προσέγγιση επιδιώκει να αποδυναμώσει τον άξονα Ρωσίας-Κίνας, ο οποίος εδραιώθηκε μετά την επένδυση 117 δισεκατομμυρίων δολαρίων του Πεκίνου σε ρωσικά ενεργειακά έργα μεταξύ 2022 και 2024, σύμφωνα με τις Παγκόσμιες Ενεργειακές Προοπτικές 2024 του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας. Ωστόσο, η εξάρτηση της Ρωσίας από την κινεζική χρηματοδότηση, ιδίως για έργα ΥΦΑ στην Αρκτική, περιορίζει τη στρατηγική αυτονομία της Μόσχας. Η έκθεση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών του Ιανουαρίου 2025 σημειώνει ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας, ύψους 582 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκφράζονται ολοένα και περισσότερο σε κινεζικό γιουάν (41% τον Δεκέμβριο του 2024), περιορίζοντας την ικανότητα της Ρωσίας να απομακρυνθεί από το Πεκίνο χωρίς να διακινδυνεύσει οικονομική αστάθεια.

Η απάντηση της Ευρώπης σε αυτή τη στροφή των ΗΠΑ ήταν μια ταχεία ώθηση για στρατηγική αυτονομία, όπως αποδεικνύεται από την πρόταση της Γαλλίας για ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας ύψους 200 δισεκατομμυρίων ευρώ, που περιγράφεται στη Λευκή Βίβλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Μαρτίου 2025 για την Ασφάλεια και την Άμυνα. Η έκκληση του Προέδρου Μακρόν προς την Ευρώπη να μειώσει την εξάρτησή της από τις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ ευθυγραμμίζεται με την υπεράσπιση του επερχόμενου καγκελαρίου της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς για μια «αυτοδύναμη Ευρώπη», όπως αναφέρθηκε στην ομιλία του τον Φεβρουάριο του 2025 στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, η οποία αναφέρθηκε από το Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών και Ασφαλειακών Υποθέσεων. Αυτές οι εξελίξεις σηματοδοτούν ένα ρήγμα στη συνοχή του ΝΑΤΟ, με τα στοιχεία της συμμαχίας για τις αμυντικές δαπάνες του 2024, που δημοσιεύθηκαν από το ΝΑΤΟ τον Ιανουάριο του 2025, να δείχνουν ότι μόνο 18 από τα 31 μέλη πέτυχαν τον στόχο των αμυντικών δαπανών του 2% του ΑΕΠ, αντανακλώντας την άνιση δέσμευση για συλλογική άμυνα εν μέσω της αποδέσμευσης των ΗΠΑ.

Ο ρόλος του Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητή Ευρώπης (SACEUR), που παραδοσιακά κατείχε ένας στρατηγός των ΗΠΑ, αντιμετωπίζει έλεγχο καθώς τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ διερευνούν εναλλακτικές λύσεις. Η έκθεση του Βασιλικού Ινστιτούτου Ενωμένων Υπηρεσιών του Μαρτίου 2025, με τίτλο «Επαναπροσδιορίζοντας τη Δομή Διοίκησης του ΝΑΤΟ», προτείνει μια μετάβαση 5-10 ετών σε μια SACEUR υπό την ηγεσία της Ευρώπης, επικαλούμενη τη μείωση των συνεισφορών των ΗΠΑ σε στρατεύματα στην Ενισχυμένη Προωθημένη Παρουσία του ΝΑΤΟ, από 12.000 το 2023 σε 8.500 το 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία της Συμμαχικής Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ. Αυτή η μετατόπιση συμπίπτει με μια μείωση κατά 15% στη χρηματοδότηση των ΗΠΑ για τον κοινό προϋπολογισμό του ΝΑΤΟ, από 2,6 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023 σε 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ το 2025, όπως αναφέρθηκε από τον Οικονομικό Ελεγκτή του ΝΑΤΟ τον Φεβρουάριο του 2025. Τέτοιες μειώσεις υπονομεύουν την επιχειρησιακή ικανότητα της συμμαχίας, ιδίως στη διατήρηση της αποτροπής έναντι των 1,15 εκατομμυρίων ενεργών στρατευμάτων της Ρωσίας, όπως περιγράφεται λεπτομερώς στη Βάση Δεδομένων Στρατιωτικών Δαπανών του Διεθνούς Ινστιτούτου Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης για το 2024.

Η διαπραγματευτική στάση της Ρωσίας στην Ουκρανία αντανακλά τις ευρύτερες αυτοκρατορικές της φιλοδοξίες, με το Κρεμλίνο να απαιτεί την αναγνώριση των προσαρτημένων εδαφών ως προϋπόθεση για την ειρήνη, σύμφωνα με την ανάλυση του Ινστιτούτου Μελέτης του Πολέμου τον Απρίλιο του 2025, με τίτλο «Οι Στρατηγικοί Στόχοι της Ρωσίας στην Ουκρανία». Αυτές οι απαιτήσεις εκμεταλλεύονται την απροθυμία των ΗΠΑ να επιβάλουν τις κόκκινες γραμμές, όπως αποδεικνύεται από την απουσία νέας στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ουκρανία από τον Νοέμβριο του 2024, σύμφωνα με την Έκθεση Δραστηριότητας Προϋπολογισμού του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ. Εν τω μεταξύ, η κατακερματισμένη απάντηση της Ευρώπης η Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής υποστηρίζουν την ισχυρή υποστήριξη της Ουκρανίας, ενώ η Ουγγαρία και η Σλοβακία αντιστέκονται στις κυρώσεις—αποδυναμώνει περαιτέρω την ενότητα του ΝΑΤΟ, όπως σημειώνεται στην πολιτική σύνοψη του Μαρτίου 2025 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων με τίτλο «Οι Αποκλίνουσες Προσεγγίσεις της Ευρώπης προς τη Ρωσία»

Η στρατηγική των ΗΠΑ για την αποστασιοποίηση της Ρωσίας από την Κίνα παραβλέπει τις οικονομικές ευπάθειες της Μόσχας. Η έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές του Απριλίου 2025 προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ της Ρωσίας στο 1,8% για το 2025, από 3,2% το 2023, αντανακλώντας τη στασιμότητα που προκαλείται από τις κυρώσεις παρά την κινεζική υποστήριξη. Οι εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας, μια κρίσιμη πηγή εσόδων, μειώθηκαν κατά 12% σε όγκο το 2024 λόγω των απαγορεύσεων εισαγωγών της ΕΕ, σύμφωνα με την Έκθεση για την Αγορά Πετρελαίου του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, Φεβρουάριος 2025. Αυτή η οικονομική πίεση αναγκάζει τη Ρωσία να διατηρήσει την ευθυγράμμιση με την Κίνα, η οποία αγόρασε το 49% των εξαγωγών αργού πετρελαίου της Ρωσίας το 2024, υπονομεύοντας τις ελπίδες των ΗΠΑ για έναν ελιγμό «Kissinger-in-reverse».

Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, εν τω μεταξύ, αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της μειωμένης εμπλοκής των ΗΠΑ. Το Υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, στην Αναθεώρηση Στρατηγικής Άμυνας του Ιανουαρίου 2025, προειδοποιεί ότι ένα αποδυναμωμένο ΝΑΤΟ κινδυνεύει να ενδυναμώσει τις τακτικές υβριδικού πολέμου της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνοεπιθέσεων που στοχεύουν κρίσιμες ευρωπαϊκές υποδομές, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 22% το 2024, σύμφωνα με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια. Η αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού της Γαλλίας ύψους 48 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2025, η οποία περιγράφεται λεπτομερώς στην έκθεση του γαλλικού Υπουργείου Ενόπλων Δυνάμεων τον Φεβρουάριο του 2025, στοχεύει στην ενίσχυση των αυτόνομων δυνατοτήτων, ωστόσο στερείται συντονισμού με το σχέδιο στρατιωτικού εκσυγχρονισμού της Γερμανίας ύψους 10 δισεκατομμυρίων ευρώ, όπως επικρίθηκε στο έγγραφο του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων του Μαρτίου 2025, με τίτλο «Γαλλο-Γερμανική Άμυνα». Η πιθανή διάβρωση της ικανότητας αποτροπής του ΝΑΤΟ απειλεί τα ευρύτερα συμφέροντα των ΗΠΑ. Η έκθεση του Κέντρου για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια του Φεβρουαρίου 2025, με τίτλο «Διατλαντικές Διακυμάνσεις: Επιπτώσεις για την Ινδο-Ειρηνική Στρατηγική των ΗΠΑ», υποστηρίζει ότι ένα αποδυναμωμένο ευρωπαϊκό μέτωπο θα μπορούσε να ενθαρρύνει την Κίνα στη Νότια Σινική Θάλασσα, όπου οι ναυτικές δαπάνες του Πεκίνου έφτασαν τα 296 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης. Ο Στόλος του Ειρηνικού του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, με 200 πλοία από τον Ιανουάριο του 2025 (στοιχεία του Ναυτικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ), αντιμετωπίζει υπερβολική επέκταση εάν η Ευρώπη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ανεξάρτητα τη Ρωσία, εκτρέποντας πόρους από έκτακτες ανάγκες Ασίας-Ειρηνικού.

Η νεο-αυτοκρατορική στρατηγική της Ρωσίας βασίζεται στην εκμετάλλευση της δυτικής διχόνοιας. Η έκθεση του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη του Μαρτίου 2025, με τίτλο «Επιχειρήσεις Επιρροής της Ρωσίας στην Ευρώπη», περιγράφει λεπτομερώς τη χρηματοδότηση ακροδεξιών πολιτικών κομμάτων στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία από τη Μόσχα, με 85 εκατομμύρια ευρώ να εκταμιεύονται το 2024 για να υπονομεύσουν το φιλοΝΑΤΟϊκό αίσθημα. Αυτή η τακτική συμπληρώνει τη στρατιωτική στάση της Ρωσίας, με 120.000 στρατιώτες να έχουν αναπτυχθεί κατά μήκος της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ, όπως αναφέρθηκε από τη Διοίκηση Κοινών Δυνάμεων των Συμμάχων του ΝΑΤΟ τον Φεβρουάριο του 2025. Η αποτυχία των ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν αυτές τις κινήσεις, σε συνδυασμό με τις μειωμένες συνεισφορές τους στο ΝΑΤΟ, κινδυνεύει να παραχωρήσει στρατηγική πρωτοβουλία στη Μόσχα.

Η επιδίωξη της Ευρώπης για στρατηγική αυτονομία, αν και ρεαλιστική, αντιμετωπίζει διαρθρωτικούς περιορισμούς. Ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2025, που εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2024, διαθέτει μόνο 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ στο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό για την Ειρήνη, ποσό που δεν επαρκεί για την αντικατάσταση της στρατιωτικής υποστήριξης των ΗΠΑ, σύμφωνα με την ανάλυση του προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Μάρτιο του 2025. Η βιομηχανική βάση της Γερμανίας, κρίσιμη για την ευρωπαϊκή άμυνα, αντιμετωπίζει μείωση 7% στην παραγωγή μεταποίησης από το 2022, σύμφωνα με την έκθεση της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας της Γερμανίας τον Ιανουάριο του 2025, περιορίζοντας την ικανότητά της να ηγηθεί του εκσυγχρονισμού του ΝΑΤΟ.

Η πολιτική των ΗΠΑ να εμπλέκονται συναλλακτικά με τη Ρωσία αγνοεί τους πολιτιστικούς και ιστορικούς παράγοντες που διαμορφώνουν τις φιλοδοξίες της Μόσχας. Η μελέτη του Carnegie Endowment for International Peace του Φεβρουαρίου 2025, με τίτλο «Η Αυτοκρατορική Νοοτροπία της Ρωσίας», υποστηρίζει ότι το καθεστώς του Πούτιν θεωρεί την εδαφική επέκταση ως νομιμοποιητικό παράγοντα για την εσωτερική σταθερότητα, ένα μοτίβο εμφανές στην προσάρτηση πρόσθετων ουκρανικών εδαφών από τη Ρωσία το 2024, όπως επιβεβαιώνεται από το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών του Μαρτίου 2025 που καταδίκασε την κίνηση. Αυτή η ιστορική συνέχεια υποδηλώνει ότι οι παραχωρήσεις στην Ουκρανία ενδέχεται να ενθαρρύνουν περαιτέρω ρωσική επιθετικότητα, στοχεύοντας ενδεχομένως τα κράτη της Βαλτικής, όπου η προωθημένη παρουσία του ΝΑΤΟ βασίζεται μόνο σε 11.200 στρατιώτες, σύμφωνα με την Έκθεση Δύναμης του ΝΑΤΟ του Ιανουαρίου 2025.

Η τρέχουσα πορεία της διατλαντικής συμμαχίας κινδυνεύει να επιστρέψει σε ένα μοντέλο σφαιρών επιρροής του 19ου αιώνα, όπου οι μεγάλες δυνάμεις χαράζουν αποκλειστικές περιοχές. Η Έκθεση Παγκόσμιων Κινδύνων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Ιανουαρίου 2025 προειδοποιεί ότι μια τέτοια οπισθοδρόμηση θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει το παγκόσμιο εμπόριο, με το ΑΕΠ της Ευρώπης ύψους 18,6 τρισεκατομμυρίων δολαρίων (Eurostat, 2024) να είναι ευάλωτο σε διαταραχές από τις ενεργειακές οδούς που ελέγχονται από τη Ρωσία. Οι ΗΠΑ, με ΑΕΠ ύψους 25,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων (Γραφείο Οικονομικής Ανάλυσης των ΗΠΑ, 4ο τρίμηνο του 2024), θα αντιμετωπίσουν έμμεσο οικονομικό κόστος εάν η ασφάλεια της Ευρώπης επιδεινωθεί, καθώς το 22% των εξαγωγών των ΗΠΑ εξαρτάται από τις ευρωπαϊκές αγορές, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διοίκησης Διεθνούς Εμπορίου των ΗΠΑ για το 2024.

Ο ρόλος της Κίνας ως οικονομικής άγκυρας της Ρωσίας περιπλέκει τους υπολογισμούς των ΗΠΑ. Η έκθεση της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης του Μαρτίου 2025, με τίτλο «Οι Στρατηγικές Επενδύσεις της Κίνας στην Ευρασία», σημειώνει ότι η Πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» του Πεκίνου έχει διοχετεύσει 45 δισεκατομμύρια δολάρια σε ρωσικές υποδομές από το 2022, ενισχύοντας την υλικοτεχνική ικανότητα της Μόσχας για στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αυτή η αλληλεξάρτηση καθιστά απίθανες τις προσπάθειες των ΗΠΑ να απομονώσουν τη Ρωσία από την Κίνα χωρίς σημαντικές παραχωρήσεις, όπως η άρση των κυρώσεων, κάτι που θα υπονόμευε περαιτέρω τη θέση της Ουκρανίας, όπως προειδοποιείται στην έκθεση του Ατλαντικού Συμβουλίου του Απριλίου 2025, με τίτλο «Το κόστος της ύφεσης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας».

Οι κατακερματισμένες αμυντικές πολιτικές της Ευρώπης επιδεινώνουν αυτές τις προκλήσεις. Η αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού της Ολλανδίας κατά 12 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2025, σύμφωνα με την έκθεση του Ολλανδικού Υπουργείου Άμυνας του Φεβρουαρίου 2025, δίνει προτεραιότητα στις ναυτικές δυνατότητες που δεν σχετίζονται με την αποτροπή στην ανατολική πλευρά, ενώ οι στρατιωτικές δαπάνες της Πολωνίας ύψους 28 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με τα στοιχεία του Πολωνικού Υπουργείου Εθνικής Άμυνας του Ιανουαρίου 2025, επικεντρώνονται σε εξοπλισμό που παρέχεται από τις ΗΠΑ, υπογραμμίζοντας την εξάρτηση από την Ουάσιγκτον. Αυτή η έλλειψη συνοχής υπονομεύει τη φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντικαταστήσει την ηγεσία των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, όπως επικρίνεται στην έκθεση του Ινστιτούτου Bruegel του Μαρτίου 2025, με τίτλο «Το δίλημμα της άμυνας της Ευρώπης».

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τον παραδοσιακό τους ρόλο ως εγγυητή του ΝΑΤΟ ενέχει τον κίνδυνο μακροπρόθεσμων στρατηγικών απωλειών. Η μελέτη της RAND Corporation του Φεβρουαρίου 2025, με τίτλο «Η Ανατολική Πλευρά του ΝΑΤΟ: Σενάρια για το 2030», προβλέπει ότι μια μείωση κατά 50% της παρουσίας αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο ρωσικών εισβολών κατά 35%, βάσει προσομοιώσεων πολεμικών παιχνιδιών. Τέτοια αποτελέσματα θα έπλητταν την αξιοπιστία των ΗΠΑ σε άλλες συμμαχίες, συμπεριλαμβανομένων των AUKUS και Quad, όπου εταίροι όπως η Αυστραλία και η Ιαπωνία βασίζονται στις δεσμεύσεις των ΗΠΑ, σύμφωνα με την ανάλυση του Australian Strategic Policy Institute του Μαρτίου 2025.

Η εσωτερική σταθερότητα της Ρωσίας, κρίσιμη για την εξωτερική της πολιτική, αντιμετωπίζει αυξανόμενες πιέσεις. Η δημοσκόπηση του Levada Center τον Ιανουάριο του 2025 δείχνει ότι το 62% των Ρώσων υποστηρίζουν τη συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά η οικονομική δυσαρέσκεια έχει αυξηθεί, με το 44% να επικαλείται ανησυχίες για τον πληθωρισμό, σύμφωνα με τον Δείκτη Εμπιστοσύνης Καταναλωτών της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας τον Φεβρουάριο του 2025. Αυτή η ένταση υποδηλώνει ότι το καθεστώς του Πούτιν απαιτεί εδαφικές παραχωρήσεις για να διατηρήσει τη νομιμότητά του, καθιστώντας απίθανη μια πλήρη ευθυγράμμιση ΗΠΑ-Ρωσίας χωρίς να διακυβεύεται η κυριαρχία της Ουκρανίας, όπως προειδοποιεί η έκθεση του Brookings Institution τον Μάρτιο του 2025, «Οι Εγχώριοι Παράγοντες Επιθετικότητας της Ρωσίας».

Το μέλλον της διατλαντικής συμμαχίας εξαρτάται από τη συμφιλίωση των στρατηγικών προτεραιοτήτων των ΗΠΑ με τις φιλοδοξίες αυτονομίας της Ευρώπης. Η Οικονομική Προοπτική του ΟΟΣΑ τον Απρίλιο του 2025 προβλέπει ότι οι συλλογικές αμυντικές δαπάνες των μελών του ΝΑΤΟ θα φτάσουν τα 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2025, ωστόσο μόνο το 40% διατίθεται σε κοινές δυνατότητες, περιορίζοντας τη διαλειτουργικότητα. Χωρίς την ηγεσία των ΗΠΑ, οι κατακερματισμένες αμυντικές πρωτοβουλίες της Ευρώπης κινδυνεύουν να αποτύχουν να αντιμετωπίσουν τα 4.500 επιχειρησιακά άρματα μάχης και τα 1.200 μαχητικά αεροσκάφη της Ρωσίας, σύμφωνα με την έκθεση «Στρατιωτική Ισορροπία 2025» του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών.

Η στροφή των ΗΠΑ προς τη Ρωσία, ενώ στοχεύει στην αντιμετώπιση της Κίνας, υποτιμά τους μακροπρόθεσμους στόχους της Μόσχας. Η έκθεση του Μαρτίου 2025 του Ινστιτούτου Μελετών Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τίτλο «Η Γεωπολιτική Στρατηγική της Ρωσίας», υποστηρίζει ότι ο Πούτιν επιδιώκει μια μόνιμη σφαίρα επιρροής στην Ανατολική Ευρώπη, αξιοποιώντας την Ουκρανία ως πεδίο δοκιμών. Η αποτυχία των ΗΠΑ να δώσουν προτεραιότητα στην ενότητα του ΝΑΤΟ, σε συνδυασμό με την άνιση δέσμευση της Ευρώπης για συλλογική άμυνα, κινδυνεύει να διαλύσει 80 χρόνια διατλαντικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας, με κυματιστές επιπτώσεις στην παγκόσμια σταθερότητα.

Διατλαντική Ιδεολογική Απόκλιση και οι Στρατηγικές της Επιπτώσεις: Ανάλυση της Διάβρωσης της Συνοχής του ΝΑΤΟ και της Επιδίωξης της Ευρώπης για Γεωπολιτική Αυτονομία το 2025

Το ιδεολογικό χάσμα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των Ευρωπαίων συμμάχων τους το 2025, που επιταχύνθηκε από τον πολιτικό προσανατολισμό της δεύτερης κυβέρνησης Τραμπ, εκδηλώνεται με έναν βαθύ αναπροσανατολισμό των διατλαντικών προτεραιοτήτων, με σημαντικές επιπτώσεις στις παγκόσμιες αρχιτεκτονικές ασφάλειας. Η στροφή της κυβέρνησης των ΗΠΑ προς μια συναλλακτική εξωτερική πολιτική, που αποδεικνύεται από τη μείωση κατά 27% των διπλωματικών εμπλοκών με τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ από το 2023 έως το 2024, όπως αναφέρεται στην Έκθεση Διπλωματικής Δραστηριότητας του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ του Μαρτίου 2025, υπογραμμίζει μια σκόπιμη μετατόπιση από τις πολυμερείς δεσμεύσεις. Αυτή η μείωση, σε συνδυασμό με μια μείωση κατά 19% στη συμμετοχή των ΗΠΑ στις υπουργικές συναντήσεις του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με τα Αρχεία Γραμματείας του ΝΑΤΟ του Φεβρουαρίου 2025, σηματοδοτεί μια στρατηγική υποβάθμιση της συμμαχίας, επιδεινώνοντας τις εντάσεις με τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να βασίζονται ολοένα και περισσότερο σε εγχώριες πολιτικές αφηγήσεις αυτάρκειας.

Η ιδεολογική δέσμευση της Ευρώπης στις αριστερές-φιλελεύθερες αρχές, όπως διατυπώνεται στη Στρατηγική Ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης του Μαρτίου 2025 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δίνει έμφαση στην κλιματική ουδετερότητα, την κοινωνική ισότητα και την εναρμόνιση των κανονιστικών ρυθμίσεων, με 350 δισεκατομμύρια ευρώ να διατίθενται σε πρωτοβουλίες πράσινης μετάβασης για την περίοδο 2025-2030. Αυτή η ατζέντα, που εγκρίθηκε από 24 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, έρχεται σε έντονη αντίθεση με την εστίαση της κυβέρνησης των ΗΠΑ στην απορρύθμιση, η οποία αποδεικνύεται από την κατάργηση 62 περιβαλλοντικών κανονισμών από τον Ιανουάριο του 2025, σύμφωνα με την Αναθεώρηση Ρυθμιστικών Αρχών της Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ του Απριλίου 2025. Η απόκλιση υπογραμμίζεται περαιτέρω από την επιβολή από την ΕΕ δασμών αντιποίνων ύψους 15 δισεκατομμυρίων ευρώ σε αμερικανικά προϊόντα, σε απάντηση στους αμερικανικούς δασμούς στον ευρωπαϊκό χάλυβα και αλουμίνιο, οι οποίοι αυξήθηκαν κατά 25% τον Φεβρουάριο του 2025, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεύθυνσης Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτές οι οικονομικές τριβές, που έχουν τις ρίζες τους σε ιδεολογικές ανισότητες, απειλούν να διαταράξουν τον όγκο του διατλαντικού εμπορίου ύψους 1,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, όπως αναφέρθηκε από την Υπηρεσία Διεθνούς Εμπορίου των ΗΠΑ το πρώτο τρίμηνο του 2025, με πιθανές απώλειες 0,8% στο ΑΕΠ των ΗΠΑ και 1,1% στο ΑΕΠ της ΕΕ, σύμφωνα με την Εκτίμηση Οικονομικών Επιπτώσεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου τον Απρίλιο του 2025.

Η ευρωπαϊκή επιδίωξη γεωπολιτικής αυτονομίας περιορίζεται από εσωτερικές διαιρέσεις, με μόνο 12 κράτη μέλη της ΕΕ να έχουν δεσμευτεί σε ένα προτεινόμενο Πλαίσιο Στρατηγικής Αυτονομίας της Ευρώπης για την περίοδο 2025-2030, όπως περιγράφεται λεπτομερώς στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Φεβρουαρίου 2025 για την Αμυντική Ολοκλήρωση. Η κατανομή του 4,7% του ΑΕΠ της Πολωνίας για αμυντικές δαπάνες το 2025, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του πολωνικού Υπουργείου Εθνικής Άμυνας τον Ιανουάριο του 2025, έρχεται σε αντίθεση με το 1,4% της Ιταλίας και το 1,3% της Ισπανίας, όπως αναφέρεται στην Έκθεση Αμυντικών Δαπανών του ΝΑΤΟ τον Ιανουάριο του 2025, αποκαλύπτοντας έλλειψη ενιαίας δέσμευσης. Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας του Μαρτίου 2025, με τίτλο «Κενά Ικανοτήτων στην Ευρωπαϊκή Άμυνα», εντοπίζει έλλειμμα 180.000 ατόμων σε προσωπικό και 650 μαχητικά αεροσκάφη σε όλους τους στρατούς της ΕΕ, υπονομεύοντας τις φιλοδοξίες για ανεξάρτητη αποτροπή. Αυτό το κενό επιδεινώνεται από την εξάρτηση της ΕΕ από τα μέσα πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης που παρέχονται από τις ΗΠΑ, τα οποία αποτελούν το 62% των δυνατοτήτων ISR του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με την αξιολόγηση του Φεβρουαρίου 2025 της Κοινής Διεύθυνσης Πληροφοριών και Ασφάλειας του ΝΑΤΟ.

Το ιδεολογικό ρήγμα εκδηλώνεται επίσης σε αποκλίνουσες προσεγγίσεις στην παγκόσμια διακυβέρνηση. Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα τον Μάρτιο του 2025, όπως επιβεβαιώνεται από την Έκθεση Διεθνών Συνθηκών του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, έρχεται σε αντίθεση με την κατανομή 90 δισεκατομμυρίων ευρώ από την ΕΕ σε έργα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή το 2025, σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων του Ιανουαρίου 2025. Αυτή η απόκλιση αποδυναμώνει τη διατλαντική συνεργασία στις παγκόσμιες προκλήσεις, με τις Παγκόσμιες Προοπτικές για το Κλίμα του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον του Απριλίου 2025 να προβλέπουν μείωση κατά 14% στις κοινές πρωτοβουλίες ΗΠΑ-ΕΕ για το κλίμα από το 2024. Εν τω μεταξύ, η αυξανόμενη δέσμευση της Ευρώπης με την Κίνα, η οποία αποδεικνύεται από την αύξηση κατά 22% του εμπορίου ΕΕ-Κίνας στα 850 δισεκατομμύρια ευρώ το 2024, σύμφωνα με τα Στατιστικά Εμπορίου της Eurostat του Μαρτίου 2025, αντικατοπτρίζει μια ρεαλιστική στροφή προς το Πεκίνο ως αντίβαρο στην αποδέσμευση των ΗΠΑ. Η επένδυση ύψους 12 δισεκατομμυρίων ευρώ της Γερμανίας σε κινεζικές τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως αναφέρθηκε από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων και Δράσης για το Κλίμα τον Φεβρουάριο του 2025, υπογραμμίζει αυτή την τάση, εγείροντας ανησυχίες σχετικά με στρατηγικές εξαρτήσεις που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή αυτονομία.

Τα λαϊκιστικά κινήματα στην Ευρώπη περιπλέκουν περαιτέρω τη διατλαντική δυναμική. Τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας του Ιανουαρίου 2025 δείχνουν αύξηση 31% στην υποστήριξη των λαϊκιστικών κομμάτων στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία από το 2022, λόγω της δυσαρέσκειας με τις πολιτικές μετανάστευσης της ΕΕ, οι οποίες κατέγραψαν 1,2 εκατομμύρια αιτήσεις ασύλου το 2024, σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Γραφείου Υποστήριξης Ασύλου του Μαρτίου 2025. Αυτά τα κόμματα, που υποστηρίζουν τον ευρωσκεπτικισμό και τη μειωμένη εξάρτηση από το ΝΑΤΟ, έχουν κερδίσει το 18% των κοινοβουλευτικών εδρών σε αυτά τα έθνη, σύμφωνα με την Ανάλυση Εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Φεβρουαρίου 2025. Στη Γαλλία, η πρόταση του Εθνικού Συναγερμού για μείωση των αμυντικών συνεισφορών στο ΝΑΤΟ κατά 20% το 2026, όπως περιγράφεται στο μανιφέστο του Μαρτίου 2025, απειλεί τη συνοχή της συμμαχίας, ενώ το γερμανικό κόμμα Alternative für Deutschland εξασφάλισε το 22% των ψήφων στις περιφερειακές εκλογές, σύμφωνα με την έκθεση του Ομοσπονδιακού Υπαλλήλου Εκλογών του Ιανουαρίου 2025, ενισχύοντας τις εκκλήσεις για εθνική κυριαρχία έναντι της συλλογικής άμυνας.

Η έμφαση που δίνει η κυβέρνηση των ΗΠΑ στις διμερείς εμπορικές συμφωνίες, με 14 νέες συμφωνίες που υπογράφηκαν με χώρες εκτός ΕΕ το 2024, σύμφωνα με την Επισκόπηση Εμπορικής Πολιτικής του Εκπροσώπου Εμπορίου των ΗΠΑ τον Μάρτιο του 2025, έρχεται σε αντίθεση με το πολυμερές εμπορικό πλαίσιο της ΕΕ, το οποίο περιλαμβάνει 46 ενεργές συμφωνίες, όπως αναφέρθηκε από τη Διεύθυνση Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Φεβρουάριο του 2025. Αυτή η απόκλιση κινδυνεύει να κατακερματίσει τους παγκόσμιους εμπορικούς κανόνες, με τις Προοπτικές Παγκόσμιου Εμπορίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου τον Απρίλιο του 2025 να προβλέπουν μείωση 9% στην εναρμόνιση του διατλαντικού εμπορίου έως το 2027. Η επιβολή από τις ΗΠΑ δασμού 10% στις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων της ΕΕ τον Μάρτιο του 2025, με αντίκτυπο 45 δισεκατομμύρια ευρώ σε αγαθά, σύμφωνα με την Εκτίμηση Εμπορικών Επιπτώσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώθησε τη Γαλλία και την Ιρλανδία να υποστηρίξουν έναν αντίτιμο 15%, κλιμακώνοντας περαιτέρω τις οικονομικές εντάσεις.

Οι στρατηγικές επιπτώσεις αυτού του ιδεολογικού χάσματος επεκτείνονται στην κυβερνοασφάλεια. Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Κυβερνοασφάλεια (European Union Agency for Cybersecurity) τον Μάρτιο του 2025 σημειώνει αύξηση κατά 28% στις κυβερνοεπιθέσεις που χρηματοδοτούνται από κράτη και στοχεύουν θεσμικά όργανα της ΕΕ, με το 42% να αποδίδεται σε μη ρωσικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, η οποία έχει εκμεταλλευτεί τα τρωτά σημεία της ευρωπαϊκής υποδομής 5G. Η επένδυση της ΕΕ ύψους 2,3 δισεκατομμυρίων ευρώ στην κυβερνοασφάλεια για το 2025, σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό Ψηφιακής Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έρχεται σε αντίθεση με τη μείωση των ΗΠΑ κατά 1,1 δισεκατομμύριο δολάρια στη χρηματοδότηση της κυβερνοασφάλειας, όπως αναφέρεται στην Επισκόπηση του Προϋπολογισμού του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ τον Φεβρουάριο του 2025, η οποία επισημαίνει αποκλίνουσες προτεραιότητες. Αυτό το κενό υπονομεύει τις δυνατότητες κυβερνοάμυνας του ΝΑΤΟ, καθώς μόνο 14 από τα 31 μέλη πληρούν τα κριτήρια κυβερνοασφάλειας της συμμαχίας, σύμφωνα με την αξιολόγηση του Ιανουαρίου 2025 της Διοίκησης Κυβερνοάμυνας του ΝΑΤΟ.

Η φιλοδοξία της ΕΕ να αναπτύξει ένα αυτόνομο σύστημα δορυφορικής πλοήγησης, το Galileo, αντιμετωπίζει καθυστερήσεις, με την πλήρη επιχειρησιακή ικανότητα να προβλέπεται πλέον για το 2028, σύμφωνα με την Έκθεση Προόδου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος τον Μάρτιο του 2025. Ο προϋπολογισμός του συστήματος, ύψους 13 δισεκατομμυρίων ευρώ, που χρηματοδοτείται μέσω του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της ΕΕ, στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης από το GPS που ελέγχεται από τις ΗΠΑ, αλλά τεχνικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένου ενός ποσοστού αποτυχίας 17% στις εκτοξεύσεις δορυφόρων, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, εμποδίζουν την πρόοδο. Αυτή η εξάρτηση από τα αμερικανικά συστήματα θέτει σε κίνδυνο τη στρατηγική θέση της Ευρώπης, ιδίως στα πυρομαχικά ακριβείας, τα οποία βασίζονται στο GPS για το 85% των επιχειρήσεων, όπως σημειώνεται στην Αξιολόγηση Τεχνολογίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας τον Φεβρουάριο του 2025.

Το διατλαντικό ιδεολογικό χάσμα επηρεάζει επίσης τον ανθρωπιστικό συντονισμό. Η Παγκόσμια Ανθρωπιστική Επισκόπηση του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τον Συντονισμό Ανθρωπιστικών Υποθέσεων τον Απρίλιο του 2025 αναφέρει μείωση κατά 33% στην κοινή χρηματοδότηση ΗΠΑ-ΕΕ για προγράμματα για τους πρόσφυγες, με τις ΗΠΑ να συνεισφέρουν 4,2 δισεκατομμύρια δολάρια και την ΕΕ 6,8 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, σε σύγκριση με 12,5 δισεκατομμύρια δολάρια συνολικά το 2022. Αυτή η μείωση, που οφείλεται στις ανακατανομές του προϋπολογισμού των ΗΠΑ σε εγχώριες προτεραιότητες, σύμφωνα με την έκθεση του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού των ΗΠΑ τον Μάρτιο του 2025, επιδεινώνει το βάρος της Ευρώπης στη διαχείριση 4,3 εκατομμυρίων Ουκρανών προσφύγων, όπως αναφέρθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες τον Φεβρουάριο του 2025. Οι δαπάνες της Πολωνίας ύψους 1,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την υποστήριξη των προσφύγων, σύμφωνα με τα στοιχεία του πολωνικού Υπουργείου Εσωτερικών τον Ιανουάριο του 2025, έρχονται σε αντίθεση με τα 0,2 δισεκατομμύρια δολάρια της Ουγγαρίας, υπογραμμίζοντας τις ενδοευρωπαϊκές ανισότητες.

Ο σκεπτικισμός της κυβέρνησης των ΗΠΑ απέναντι στους πολυμερείς θεσμούς, που αποδεικνύεται από τη μείωση κατά 25% των συνεισφορών στα Ηνωμένα Έθνη, από 14,1 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023 σε 10,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2025, σύμφωνα με την Έκθεση Οικονομικών Συνεισφορών του ΟΗΕ του Μαρτίου 2025, έρχεται σε αντίθεση με την αυξημένη χρηματοδότηση της ΕΕ ύψους 8,7 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με την Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτή η απόκλιση αποδυναμώνει τα παγκόσμια πλαίσια διακυβέρνησης, με τους Δείκτες Διακυβέρνησης της Παγκόσμιας Τράπεζας του Απριλίου 2025 να προβλέπουν μείωση κατά 12% στη διατλαντική συνεργασία στον τομέα της διεθνούς επιβολής του νόμου. Η πίεση της ΕΕ για μια μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία υποστηρίχθηκε από 19 κράτη μέλη σε ψηφοφορία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Μάρτιο του 2025, αντιμετωπίζει την αντίθεση των ΗΠΑ, επιδεινώνοντας περαιτέρω τις διπλωματικές σχέσεις.

Η οικολογική απόκλιση επηρεάζει επίσης την ενεργειακή ασφάλεια. Η Στρατηγική της ΕΕ για την Ενεργειακή Ένωση του 2025, η οποία δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Φεβρουάριο του 2025, διαθέτει 65 δισεκατομμύρια ευρώ για τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, μειώνοντας την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο μειώθηκε από 40% των εισαγωγών της ΕΕ το 2021 σε 8% το 2024, σύμφωνα με τα Ενεργειακά Στατιστικά της Eurostat. Οι αυξημένες εξαγωγές φυσικού αερίου της Νορβηγίας, που έφτασαν τα 130 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2024, σύμφωνα με την έκθεση της Νορβηγικής Διεύθυνσης Πετρελαίου του Ιανουαρίου 2025, αντιστάθμισαν εν μέρει αυτή την απώλεια, αλλά η επένδυση της ΕΕ ύψους 22 δισεκατομμυρίων ευρώ σε τερματικούς σταθμούς ΥΦΑ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων του Μαρτίου 2025, παραμένει ανεπαρκής για την επίτευξη πλήρους ενεργειακής ανεξαρτησίας. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ αύξησαν τις εξαγωγές LNG προς την Ευρώπη κατά 18%, φτάνοντας τα 70 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2024, σύμφωνα με την έκθεση της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ τον Φεβρουάριο του 2025, ωστόσο η εστίασή τους στην εγχώρια παραγωγή ενέργειας, με αύξηση 9% στην παραγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου, σύμφωνα με την ίδια πηγή, δίνει προτεραιότητα στα εθνικά συμφέροντα έναντι της διατλαντικής ενεργειακής συνεργασίας.

Η διάβρωση της διατλαντικής συνοχής κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει τα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά συστήματα. Η Έκθεση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών του Μαρτίου 2025 προειδοποιεί ότι μια μείωση κατά 15% στην ολοκλήρωση των χρηματοπιστωτικών αγορών ΗΠΑ-ΕΕ θα μπορούσε να προκαλέσει διαταραχές στις διασυνοριακές ροές κεφαλαίων ύψους 2,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Η απόφαση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ να διατηρήσει τα επιτόκια στο 4,5% το πρώτο τρίμηνο του 2025, σύμφωνα με την Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής του Μαρτίου 2025, έρχεται σε αντίθεση με το επιτόκιο 3,2% της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σύμφωνα με το Οικονομικό Δελτίο του Φεβρουαρίου 2025, δημιουργώντας αστάθεια στο νόμισμα, με την ισοτιμία ευρώ-δολαρίου να κυμαίνεται κατά 7% το 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αυτή η οικονομική απόκλιση περιπλέκει τους μηχανισμούς χρηματοδότησης του ΝΑΤΟ, με το 60% του προϋπολογισμού της συμμαχίας να εξαρτάται από τις συνεισφορές των ΗΠΑ και της ΕΕ, σύμφωνα με την Έκθεση Οικονομικού Ελεγκτή του ΝΑΤΟ του Φεβρουαρίου 2025.

Η στρατηγική απόκλιση μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης επηρεάζει επίσης τα πλαίσια ελέγχου των όπλων. Η αναστολή της συμμετοχής των ΗΠΑ στη Συνθήκη για τις Συμβατικές Ένοπλες Δυνάμεις στην Ευρώπη, η οποία ανακοινώθηκε τον Φεβρουάριο του 2025, σύμφωνα με την Έκθεση Ελέγχου Εξοπλισμών του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, έρχεται σε αντίθεση με την πίεση της ΕΕ για μια αναθεωρημένη συνθήκη, την οποία υποστήριξαν 22 κράτη μέλη, σύμφωνα με τη δήλωση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης τον Μάρτιο του 2025. Αυτή η διαφωνία αποδυναμώνει τις προσπάθειες ελέγχου των εξοπλισμών, με τη Ρωσία να αναπτύσσει 1.800 νέα τεθωρακισμένα οχήματα το 2024, σύμφωνα με την Ενημέρωση Στρατιωτικής Ισορροπίας του Ιανουαρίου 2025 του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, εκμεταλλευόμενη την απουσία δεσμευτικών ορίων.

Το διατλαντικό ιδεολογικό χάσμα, που έχει τις ρίζες του σε διαφορετικά οράματα διακυβέρνησης, ασφάλειας και οικονομικών προτεραιοτήτων, απειλεί να διαλύσει δεκαετίες στρατηγικής ευθυγράμμισης. Η επένδυση ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ της ΕΕ σε τεχνητή νοημοσύνη για αμυντικές εφαρμογές, σύμφωνα με τον Τεχνολογικό Χάρτη Πορείας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας του Μαρτίου 2025, στοχεύει στην ενίσχυση των αυτόνομων δυνατοτήτων, αλλά υστερεί σε σχέση με τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ για την τεχνητή νοημοσύνη ύψους 4,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με την Έκθεση Δραστηριότητας Προϋπολογισμού του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ του Φεβρουαρίου 2025. Αυτή η τεχνολογική ανισότητα, σε συνδυασμό με τις ιδεολογικές εντάσεις, υπονομεύει την κοινή καινοτομία, καθώς μόνο το 9% του προϋπολογισμού έρευνας του ΝΑΤΟ για το 2025 διατίθεται σε συνεργατικά έργα, σύμφωνα με την έκθεση του Οργανισμού Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΝΑΤΟ του Ιανουαρίου 2025.

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτού του χάσματος επεκτείνονται στην παγκόσμια επιρροή. Η Έκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Μαρτίου 2025 προβλέπει μείωση κατά 10% της διατλαντικής επιρροής στους διεθνείς θεσμούς έως το 2030, λόγω των ανταγωνιστικών ατζεντών των ΗΠΑ και της ΕΕ. Η συνεισφορά της ΕΕ ύψους 3,2 δισεκατομμυρίων ευρώ στις ειρηνευτικές αποστολές της Αφρικανικής Ένωσης το 2025, σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης του Φεβρουαρίου 2025, έρχεται σε αντίθεση με τα 0,9 δισεκατομμύρια δολάρια των ΗΠΑ, σύμφωνα με την έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για την εξωτερική βοήθεια του Μαρτίου 2025, η οποία υπογραμμίζει τις αποκλίνουσες προσεγγίσεις στην παγκόσμια δέσμευση του Νότου. Η εστίαση της ΕΕ σε πολυμερείς συνεργασίες, με 28 ενεργές συμφωνίες με αφρικανικά έθνη, σύμφωνα με την έκθεση Εξωτερικών Σχέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Ιανουαρίου 2025, έρχεται σε αντίθεση με την διμερή εστίαση των ΗΠΑ, με 11 νέες συμφωνίες που υπογράφηκαν το 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία του Εμπορικού Εκπροσώπου των ΗΠΑ του Μαρτίου 2025.

Η πορεία της διατλαντικής σχέσης εξαρτάται από τη συμφιλίωση αυτών των ιδεολογικών και στρατηγικών ανισοτήτων. Η Έκθεση Συνοχής Πολιτικής του ΟΟΣΑ του Μαρτίου 2025 προειδοποιεί ότι μια μείωση κατά 20% στην ευθυγράμμιση πολιτικής ΗΠΑ-ΕΕ θα μπορούσε να αυξήσει τους παγκόσμιους κινδύνους ασφαλείας κατά 13%, βάσει οικονομετρικής μοντελοποίησης. Χωρίς συντονισμένες προσπάθειες για τη γεφύρωση αυτού του χάσματος, η διάβρωση της συνοχής του ΝΑΤΟ και η ατελής επιδίωξη αυτονομίας από την Ευρώπη κινδυνεύουν να αποσταθεροποιήσουν την παγκόσμια τάξη, με αλυσιδωτές επιπτώσεις στο εμπόριο, την ασφάλεια και τη διακυβέρνηση.